Το ραντεβού είχε κλειστεί από την προηγούμενη μέρα. Τη… μεγάλη μέρα! Τη μέρα της σποράς. Μια ιστορική μέρα -και- για τον επιπλοποιό Σεραφείμ Κανδύλα, ο οποίος είδε τους αγώνες δεκαοκτώ ετών περίπου να δικαιώνονται!
«Άραγε πώς να αισθάνεται; Γλυκόπικρη η “γεύση” της δικαίωσης, με όλα όσα έχουν προηγηθεί», σκεφτόμουν, κατευθυνόμενος, το απόγευμα της περασμένης Τρίτης, προς τον Κουφό του Δήμου Πλατανιά Χανίων, όπου ο κ. Κανδύλας απολάμβανε, ευρισκόμενος σε προνομιακή -ομολογουμένως- θέση, σε μια πλαγιά, την εξαιρετική θέα προς Αλικιανό και Βατόλακκο, ποτίζοντας, ταυτόχρονα το χωράφι, στο οποίο 33 ώρες νωρίτερα είχε σπείρει βιομηχανική (κλωστική) κάνναβη, μαζί με φίλους, υπό τα βλέμματα αρκετών κατοίκων των γύρω χωριών.
Θα μπορούσαμε να τα πούμε και τηλεφωνικά. Θεώρησα, όμως, ότι θα είχε πολύ μεγαλύτερη αξία για το εξαιρετικά ενδιαφέρον ρεπορτάζ η επιτόπια επίσκεψη σε μία αγροτική τοποθεσία, εμβαδού 1,5 στρέμματος περίπου, όπου, ουσιαστικά, γράφτηκε ιστορία καθώς εκεί, στον άγνωστο, σε πολλούς, Κουφό, ξεκίνησε η καλλιέργεια βιομηχανικής κάνναβης σε όλη την Κρήτη! Υπάρχει ένας ακόμη λόγος, για τον οποίο αξίζει κάποιος να επισκεφθεί την περιοχή. Διότι λίγο παραπάνω από το χωράφι -και αξίζει κανείς να δει τον τόπο αυτόν- ο κ. Κανδύλας θα χτίσει ένα σπίτι, η τοιχοποιία του οποίου θα είναι από ασβέστη και… κάνναβη!
Βρήκα τον Σεραφείμ Κανδύλα να ποτίζει το χωράφι με ένα… λάστιχο. «Το σύστημα αυτόματου ποτίσματος θα τοποθετηθεί αύριο», μου εξήγησε, εκφράζοντας τον προβληματισμό του για το γεγονός ότι αναπόφευκτα η σπορά έγινε στα τέλη του Μάη, καθώς οι γραφειοκρατικές διαδικασίες που θα έδιναν το «πράσινο φως» για την έναρξη της καλλιέργειας στην Ελλάδα ολοκληρώθηκαν μόλις πριν από λίγες ημέρες.
Καθόμαστε στον ίσκιο, πάνω σε δυο πέτρες, γιατί ο ήλιος καίει, αν και απόγευμα, και το πρώτο πράγμα που τον ρωτώ είναι: «Γιατί βιομηχανική κάνναβη;» Παίρνει τον χρόνο του. Μερικά δευτερόλεπτα. Και ξεκινά. Μιλά αργά, αλλά νιώθεις ότι αυτά που λέει βγαίνουν από την ψυχή του.
«Πριν από 19 χρόνια, τον Δεκέμβριο του 1997, άνοιξα στα Χανιά το κατάστημα Kannabishop, το οποίο εμπορευόταν προϊόντα από κλωστική κάνναβη (ρούχα, παπούτσια, καλλυντικά, χαρτικά, χρώματα). Στις 29 Οκτωβρίου του 1998 η Δίωξη Ναρκωτικών Χανίων κατέσχεσε το σύνολο των εμπορευμάτων του καταστήματος και με οδήγησε στα κρατητήρια, με κατηγορία σε βαθμό κακουργήματος, για διαφήμιση ναρκωτικών με σκοπό το κέρδος. Από τότε ξεκίνησε ένας αγώνας για τη νομιμοποίηση της κλωστικής κάνναβης, γιατί στην Ευρωπαϊκή Ένωση και καλλιεργείται και επιδοτείται».
Ο Σεραφείμ Κανδύλας αθωώθηκε μετά από δύο χρόνια με βούλευμα του Συμβουλίου Εφετών Κρήτης, ενώ έκτοτε, δηλαδή εδώ και δεκαέξι χρόνια περίπου, βρίσκεται σε δικαστική διαμάχη με το ελληνικό Δημόσιο, διεκδικώντας οικονομική αποζημίωση για τη ζημιά που υπέστη. Η υπόθεση έχει φτάσει στο Συμβούλιο της Επικρατείας και η απόφαση αναμένεται…
«Η Ελλάδα παρανομούσε όλα αυτά τα χρόνια, γιατί δεν εφάρμοζε τον ευρωπαϊκό κανονισμό για την Κοινή Οργάνωση Λινού και Κάνναβης. Φτάσαμε τελικά να αλλάξει ο νόμος το 2013. Θα άλλαζε ίσως και πιο νωρίς, το 2012, αλλά ο ΛΑΟΣ (Λαϊκός Ορθόδοξος Συναγερμός) είπε ότι θα αποχωρούσε από την κυβέρνηση αν περνούσε το νομοσχέδιο που έφερνε τότε το Υπουργείο Δικαιοσύνης και για το θέμα της κλωστικής, αλλά και για το θέμα του άρθρου 29, που έλεγε ότι όποιος συλληφθεί να καλλιεργεί αριθμό δέντρων για προσωπική χρήση δεν θα διώκεται ποινικά. Το νομοσχέδιο δεν περπάτησε. Έτσι, ήρθαμε στο 2013, υπουργός Δικαιοσύνης ο Ρουπακιώτης. Είχαν γίνει, ωστόσο, τέσσερις ερωτήσεις από τους ευρωβουλευτές των Οικολόγων Πράσινων προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το θέμα της καλλιέργειας της κλωστικής κάνναβης στην Ελλάδα και η Ε.Ε. είχε πει ότι δεν μπορεί ένα μέλος να μην κάνει δεκτή την καλλιέργεια. Έτσι, το 2013 άλλαξε ο νόμος, αλλά μπήκε ένα παραθυράκι που έλεγε ότι Κοινή Υπουργική Απόφαση των Υπουργών Δικαιοσύνης και Αγροτικής Ανάπτυξης θα ρυθμίζει τα σχετικά με το θέμα. Αυτή η ΚΥΑ, παρόλο που έγιναν εννιά ερωτήσεις -μεταξύ των βουλευτών που είχαν καταθέσει ερώτηση ήταν και ο νυν υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Βαγγέλης Αποστόλου– για τους λόγους που καθυστερεί η έκδοση της ΚΥΑ, φτάσαμε να βγάλουν μία ΚΥΑ σε μία ακατάλληλη χρονική στιγμή καθώς δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ στις 6 Απριλίου. Στις 22 Απριλίου εξέδωσαν υπουργική απόφαση, με την οποία ρυθμίζονται τα θέματα που αφορούν την εισαγωγή σπόρων και τη σπορά κάνναβης, που δεν είχαν προβλεφθεί και βρεθήκαμε να σπέρνουμε στις 30 του Μάη με 30 βαθμούς θερμοκρασία. Δεν είναι και η καλύτερη. Θα δούμε τι θα προκύψει…», σημειώνει ο κ. Κανδύλας.
«Υπάρχει κόσμος, ακόμα και σήμερα, που αντιδρά, όταν ακούει για βιομηχανική (κλωστική) κάνναβη. Μπορεί αυτή η κάνναβη να χρησιμοποιηθεί όπως το κοινώς αποκαλούμενο χασίς;», τον ρωτώ.
«Η βιομηχανική κάνναβη δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί όπως το χασίς, γιατί το ποσοστό σε THC (Δ9 τετραϋδροκανναβινόλη) -είναι η ουσία που ευθύνεται για τις ευφορικές ιδιότητες της κάνναβης- στη βιομηχανική κάνναβη είναι σε ποσοστό 0,2%», διευκρινίζει.
Η συζήτηση «μεταφέρεται» στο πώς θα αξιοποιήσει τη βιομηχανική κάνναβη που έσπειρε, «φυτό που θέλει 120 με 150 ημέρες για να αναπτυχθεί πλήρως», όπως μου λέει. Και συνεχίζει: «Έχω βγάλει άδεια για να χτίσω ένα σπίτι εδώ από πάνω, στο οποίο οι τοιχοποιίες θα είναι από κάνναβη. Ο φέρων οργανισμός θα είναι ξύλινος και οι τοιχοποιίες θα είναι από ασβέστη και κάνναβη, σε τοιχοποιία τριάντα πόντων, γιατί έχει τις καλύτερες θερμομονωτικές ιδιότητες και με βάση την κλιματική αλλαγή θα πρέπει τα σπίτια να χτίζονται με έναν τρόπο τέτοιο, ώστε να είναι λιγότερο δαπανηρά σε ενέργεια».
«Μόνο για το σπίτι, λοιπόν;»
«Όχι», απαντά. «Είναι και συμβολική η κίνηση. Γιατί αν κάποιοι πρέπει πρώτοι να σπείρουν είναι αυτοί που κουραστήκανε για να φτάσουν σε αυτό το σημείο».
«Γιατί επιλέξατε να φτιάξετε σπίτι στον Κουφό, εδώ, τέρμα Θεού;», η επόμενη ερώτηση.
Γελάει… «Στον Κουφό, ε; Έχεις δει τη θέα από εκεί πάνω; Το δικό μου χωριό, το Μοσχάτο Καρδίτσας είναι σε πλαγιά. Πάντα μου άρεσε το μάτι να βλέπει μέχρι εκεί που μπορεί», μου λέει.
Καλός λόγος, σκέφτομαι…
«Επιστροφή» στα της καλλιέργειας. «Είναι μια καλλιέργεια μεγάλης κλίμακας. Θέλει εκτάσεις. Οι αποδόσεις, απ’ ό,τι ξέρω, είναι στα 150 ευρώ το στρέμμα. Αλλά αυτή είναι η τιμή του παραγωγού. Κι εδώ» (σ.σ. δείχνει γειτονικό χωράφι με πορτοκαλιές), αν δούμε, τα πορτοκάλια έχουν 3 λεπτά και πέφτουν κάτω. Το θέμα είναι πώς οι παραγωγοί μπορούν να δημιουργήσουν ομάδες, συνεταιρισμούς, έτσι ώστε την τελική αξία του προϊόντος να την καρπούνται οι ίδιοι. Εμείς έχουμε δημιουργήσει μία Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση (ΚΟΙΝΣΕΠ), την KANNOBIO, και σκοπός μας είναι αυτός: Να μεταποιήσουμε σε πρώτη φάση. Οι καλλιέργειες που θα γίνουν φέτος είναι 8 στρέμματα στη Βοιωτία, 7 στρέμματα στα Ψαχνά, 1,5 εδώ στον Κουφό, 2 πειραματικές καλλιέργειες από τον ΕΛΓΟ Δήμητρα, 1 πειραματική από το ΤΕΙ Λάρισας. Από ‘δω και πέραν, εξαιτίας των κλιματολογικών συνθηκών, καθίσταται πολύ δύσκολη η σπορά, ίσως όμως να δοκιμάσουμε, γιατί ο κ. Σ. Βυζαντινόπουλος, ο οποίος είχε κάνει την πρώτη μελέτη – σχέδιο καλλιέργειας, το 2000, στην Ελλάδα, σημειώνει ότι μπορούμε να έχουμε δύο καλλιεργητικές περιόδους τον χρόνο».
Ως γνωστόν, ο συνεταιρισμός ΚΑΝΝΑΒΙΟ έχει αναπτύξει ήδη συνεργασίες για την παροχή τεχνογνωσίας με τις πιο σημαντικές ευρωπαϊκές εταιρείες και φορείς όπως η ολλανδική HempFlax, η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Βιομηχανικής Κάνναβης EIHA, καθώς και το Ιταλικό Ερευνητικό Κέντρο IKHEMP, ενώ έχει ήδη ένα εκτεταμένο δίκτυο συνεργατών στην Ελλάδα και την Ευρώπη λόγω της πολύχρονης κινηματικής και ερευνητικής εμπειρίας με το θέμα. Όσοι βιολογικοί καλλιεργητές συνεργαστούν με την ΚΟΙΝΣΕΠ KANNABIO θα έχουν πρόσβαση σε καλλιεργητική εμπειρία και τεχνογνωσία τουλάχιστον 20 ετών, καθώς και σε ένα πανευρωπαϊκό δίκτυο προώθησης και προβολής.
Η ΚΟΙΝΣΕΠ ΚΑΝΝΑΒΙΟ θέλει να προωθήσει τις συνεταιριστικές αρχές και τη φιλοσοφία της εργασιακής συνεργασίας. Δεν βλέπει στεγνά εμπορικά το ζήτημα της καλλιέργειας και μεταποίησης βιομηχανικής κάνναβης όπως οι περισσότεροι στον χώρο, αλλά επιδιώκει την επιμόρφωση, τη συνδιαμόρφωση, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την κοινωνική συνεισφορά, παράλληλα με την παραγωγή ποιοτικών, βιολογικών προϊόντων βιομηχανικής κάνναβης ελληνικής προέλευσης. Στόχος του Συνεταιρισμού είναι η συνεργασία με βιολογικούς παραγωγούς, η συμμετοχή τους στην καθετοποιημένη παραγωγή για να έχουν όφελος από την πώληση του τελικού προϊόντος, αλλά και η εξάλειψη των μεσαζόντων και του υπερκέρδους. Απώτερος στόχος να κάνει την ελληνική βιομηχανική κάνναβη διεθνές πρότυπο ποιότητας.
Οι πρώτες καλλιέργειες θα θεριστούν συνεργατικά και εορταστικά τον Σεπτέμβρη και θα ακολουθήσει η μεταποίηση και παραγωγή βιολογικών ελαίων, μιας σειράς διατροφικών προϊόντων – υπερτροφών και προϊόντων προσωπικής υγιεινής. Για τον σκοπό αυτό θα στηθεί μια μεταποιητική μονάδα ελαιοποίησης και τυποποίησης στη Χαλκίδα, μέσα από ένα συνεργατικό πολυμετοχικό σχήμα ανοιχτό σε ενδιαφερόμενους επενδυτές.
Το άχυρο – ξυλώδη στελέχη θα συγκεντρωθούν και θα επεξεργαστούν στα Χανιά, όπου τον Οκτώβριο του 2016 θα πραγματοποιηθεί διεθνές σεμινάριο χτισίματος με ασβεστοκάνναβη (σε συνεργασία με την ομάδα φυσικής δόμησης Minoeco) και θα τεθούν τα θεμέλια για την κατασκευή του πρώτου κανναβόσπιτου στην Ελλάδα.
Το τελευταίο τρίμηνο του 2016 θα ακολουθήσει μια ευρεία καμπάνια ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης και ένα κινητό μουσείο βιομηχανικής κάνναβης (Hemp Caravan Museum), που θα περιοδεύσει σε 12 πόλεις της Ελλάδας, πραγματοποιώντας δημόσιες ενημερωτικές εκδηλώσεις.
«Πώς αντιμετώπισε τη σπορά η τοπική κοινωνία;», είναι το τελευταίο ερώτημα που θέτω.
«Επειδή έγινε αυτή η ιστορία με το Kannabishop, επειδή έτρεξα λίγο πάνω στο θέμα, έγιναν και κάποιες εκπομπές στην τηλεόραση και ο Τύπος των Χανίων έχει γράψει για το θέμα, νομίζω ότι υπάρχει μια ενημέρωση και δεν υπήρχαν αντιδράσεις από τον κόσμο. Ίσα – ίσα, χθες, είχε έρθει εδώ αρκετός κόσμος από τα γύρω χωριά που είχε μάθει για τη σπορά, για να ενημερωθεί», σημειώνει ο κ. Κανδύλας και προσθέτει: «Νομίζω ότι πάμε καλά»…
Ακολουθούν φωτογραφίες από τη σπορά της βιομηχανικής κάνναβης…