Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο Χανίων. 1η Νοεμβρίου 2012. Ο πρώην υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών και πρώην βουλευτής Χανίων του ΠΑΣΟΚ, Νίκος Χριστοδουλάκης παρουσιάζει το νέο βιβλίο του, ενώπιον πολυπληθούς ακροατηρίου, που έχει γεμίσει το αμφιθέατρο τού Μ.Α.Ι.Χ. Όταν τελειώνει η παρουσίαση, δίδεται ο λόγος στο κοινό.
Βρίσκομαι στα «ορεινά» και παρακολουθώ την εκδήλωση παρέα με μία καλή φίλη, την πολιτική «ματιά» της οποίας διαχρονικά εκτιμούσα και εξακολουθώ να εκτιμώ, αν και συχνά διαφωνούμε. Έκπληκτοι αντικρύζουμε να σηκώνεται για να μιλήσει ο… τότε δήμαρχος Χανίων Μανώλης Σκουλάκης. Αντιλαμβάνεστε, φαντάζομαι, τους λόγους της έκπληξης. Ο Σκουλάκης θα μιλήσει για την… οικονομία; (Ανοίγω παρένθεση: ακόμη θυμάμαι να καυτηριάζει τη στάση των πολιτικών του αντιπάλων, οι οποίοι κατηγορούσαν το ΠΑΣΟΚ ότι, παλαιότερα, έκανε κοινωνική πολιτική με δανεικά. Κλείνει η παρένθεση).
Η έκπληξή μας γίνεται ακόμα μεγαλύτερη όταν ακούμε τον τότε Δήμαρχο Χανίων να μιλά, για αρκετή ώρα, όχι για το βιβλίο του Νίκου Χριστοδουλάκη, ούτε (φυσικά) για την ελληνική οικονομία, αλλά για ένα… θέμα του Δήμου Χανίων, που αφορούσε -αν θυμάμαι καλά- κινητοποιήσεις στον τομέα της καθαριότητας. Με την τηλεοπτική κάμερα να καταγράφει την τοποθέτηση. Ή, μάλλον, το προσωπικό σόου (show) -τουλάχιστον έτσι φάνηκε στα δικά μας μάτια- του πολύπειρου πολιτικού.
Λίγες ημέρες αργότερα, ο Μανώλης Σκουλάκης καλεί σε συνέντευξη Τύπου τα τοπικά Μέσα Ενημέρωσης, στο γραφείο του, στο Δημαρχείο Χανίων. Μπαίνοντας στο γραφείο του, βλέπω εικονολήπτες να στήνουν τις κάμερες και κάποιους εκ των συναδέλφων δημοσιογράφων να ετοιμάζονται για τη συνέντευξη. Ο Σκουλάκης είναι όρθιος και περπατά, πότε μπρος, πότε πίσω. Δευτερόλεπτα αργότερα με προσεγγίζει και με ρωτά πώς μου φάνηκε η παρέμβαση που είχε κάνει στην εκδήλωση για την παρουσίαση του βιβλίου του Νίκου Χριστοδουλάκη.
Ξαφνιάζομαι. Θέλω να ξέρω τη γνώμη σου, μου λέει. «Κύριε Δήμαρχε, θέλετε εδώ, ενώπιον δημοσιογράφων και εικονοληπτών, να σας πω;», τον ρωτώ, ελπίζοντας ότι θα «εισπράξω» αρνητική απάντηση και ότι θα μου ζητήσει να συζητήσουμε το θέμα αυτό σε μελλοντικό χρόνο, μετά το τέλος της συνέντευξης ίσως. Εκείνος, όμως, επιμένει.
«Πιστεύω, εφ’ όσον με ρωτάτε, ότι μετά τον Μάνο Κατράκη, η Δυτική Κρήτη δεν έχει βγάλει μεγαλύτερο ηθοποιό», απαντώ (σχεδόν) ατάραχος και βλέπω τον -κατά την άποψή μου μοναδικό στην Κρήτη σόουμαν (showman) της πολιτικής- Μανώλη Σκουλάκη να συνοφρυώνεται, να κάνει μία κίνηση αποδοκιμασίας με το χέρι του και να απομακρύνεται, κατευθυνόμενος προς τον χώρο όπου θα καθόταν για να παραχωρήσει τη συνέντευξη.
Την παραπάνω ιστορία περιέργως θυμήθηκα, ακούγοντας εσχάτως, όχι από τον ίδιο τον Μανώλη Σκουλάκη είναι αλήθεια, ότι επιθυμεί να είναι εκ νέου υποψήφιος βουλευτής. Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω αν αυτές οι «πληροφορίες» έχουν δόση αληθείας ή είναι «λόγια του καφενείου».
Ούτε σκοπεύω να ρωτήσω τον ίδιο τον κ. Σκουλάκη αν επιβεβαιώνει ή όχι τις συγκεκριμένες «πληροφορίες». Το είχα πράξει, σε μία ανάλογη περίπτωση, τον Φεβρουάριο του 2010, όταν, ως βουλευτής Χανίων του ΠΑΣΟΚ (είχε επανεκλεγεί τον Οκτώβριο του 2009), ο κ. Σκουλάκης είχε επισκεφθεί την Κίσσαμο. Τότε τον είχα ρωτήσει αν αληθεύουν οι πληροφορίες, σύμφωνα με τις οποίες σχεδίαζε να διεκδικήσει το δημαρχιακό αξίωμα στο νέο «Καλλικρατικό» Δήμο Χανίων. Η απάντηση που είχα λάβει; «Καθείς εφ’ ω ετάχθη». Η συνέχεια είναι γνωστή σε όλους. Επομένως, «το δις εξαμαρτείν ουκ ανδρός σοφού».
Σε κάθε περίπτωση, όμως, δοθείσας της ευκαιρίας, θέλω να ενώσω τη φωνή μου με όλους εκείνους, οι οποίοι πιστεύουν ότι λείπει από τον δημόσιο βίο ο… Μανώλης Σκουλάκης, όπως και αν αντιλαμβάνεται η καθεμία και ο καθένας από εμάς αυτήν την απουσία. Λείπει ο Μανώλης, που είναι ένας πολιτικός άνδρας σάρκα εκ της σαρκός της τοπικής κοινωνίας των Χανίων, η οποία τον τίμησε στις βουλευτικές εκλογές του 1981, του 1985, του 1989 (Ιουνίου και Νοεμβρίου), του 1990, του 1993, του 1996 του 2000, του 2004, του 2007 και του 2009 καθώς και στις δημοτικές εκλογές του 2010!
Λείπει! Αυτή είναι η αλήθεια (μου). Τι (μου) λείπει; Λείπει το ταπεραμέντο του, λείπει αυτό το μοναδικό πολιτικό «μπρίο» που διαθέτει, λείπουν οι μοναδικές δημόσιες εμφανίσεις του, στη διάρκεια των οποίων γοήτευε, μαγνήτιζε το κοινό, με την αυξομείωση της έντασης της -χαρακτηριστικής- φωνής του, τις μακρόσυρτες παύσεις του, τη θεατρικότητα των μορφασμών του προσώπου του και της κίνησης των χεριών του. Λείπει, αλλά έτσι είναι η ζωή και ο πανδαμάτωρ χρόνος. Καθένας περνά, αφήνει το στίγμα του (σημαντικό ή ασήμαντο) κι εμείς, οι ασήμαντοι παρατηρητές όσων γράφουν την Ιστορία, μένουμε να ανιστορούμαστε θύμησες τού παρελθόντος. Τόσες οι αναμνήσεις…
Αναμνήσεις! Για μία πολιτική διαδρομή 35 και πλέον ετών. Η αλήθεια είναι ότι πολλά, πάρα πολλά, δεν… εκτιμήθηκαν δεόντως και δεν αναδείχθηκαν ιδιαίτερα, σε αυτήν την πολυετή διαδρομή τού Μανώλη Σκουλάκη. Σταχυολογώ, όχι απαραιτήτως με σειρά σπουδαιότητας: Δεν αναδείχθηκε ότι ουδέποτε παρενέβη για την πρόσληψη ατόμων στο Δημόσιο, όπως ο ίδιος είπε σε προεκλογική τηλεοπτική του συνέντευξη (sic), το 2014. Δεν αναδείχθηκε ότι ουδέποτε, ως βουλευτής, πήγε κόντρα στο ρεύμα, ότι σχεδόν πάντα περίμενε ν’ ακούσει (στις συσκέψεις και όχι μόνο) για να τοποθετηθεί, εκ του ασφαλούς, στη συνέχεια. Δεν αναδείχθηκαν τα αποτελέσματα των προσπαθειών που κατέβαλε, στα τέλη της δεκαετίας του 1990, για την ανασύσταση του τοπικού Συνεταιριστικού Κινήματος, που ήταν το επόμενό του «στοίχημα», σύμφωνα πάντα με τον ίδιο. Δεν αναδείχθηκε το γεγονός πως οτιδήποτε καλό γινόταν στα Χανιά, σε συγκεκριμένους τομείς, πιστωνόταν στον ίδιο (και ορθά, αρκετές φορές), ενώ για τα όποια στραβά και ανάποδα, για τις όποιες παραλείψεις, τα όποια λάθη, την ευθύνη έφερε ακέραια η κυβέρνηση… του ΠΑΣΟΚ. Δεν αναδείχθηκε ότι η εκλογική του περιφέρεια τον… καλόμαθε, έχοντάς τον, ουσιαστικά, στο απυρόβλητο. Δεν αναδείχθηκε ότι ο τόπος καταγωγής του, η Κίσσαμος, που διαχρονικά τον τιμούσε και με το παραπάνω, παραμένει μέχρι και σήμερα ο «φτωχός συγγενής» του Νομού, σε θέματα ανάπτυξης, αν και οι δυνατότητές της ήταν και παραμένουν τεράστιες!
Πολλά δεν αναδείχθηκαν. Μακρύς ο κατάλογος. Και άχαρος, ίσως, εν έτει 2018, αλλά τι να κάνουμε; Κάποιοι, λίγοι, επιμένουμε να μην… τρώμε λωτούς σε αυτήν την πόλη. Αναδείχθηκαν, αντιθέτως (και ορθά), διαχρονικά, οι παρεμβάσεις του κ. Σκουλάκη στους τομείς της Υγείας και της Πρόνοιας, καθότι ως υφυπουργός Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων από τον Ιούνιο του 1988 έως τον Μάρτιο του 1989, ως αναπληρωτής υπουργός Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων από τον Μάρτιο μέχρι τον Ιούλιο του 1989 και ως υφυπουργός Υγείας και Πρόνοιας από τον Οκτώβριο του 1993 έως τον Ιανουάριο του 1996 και από τον Σεπτέμβριο του 1996 έως το Νοέμβριο του 1998, ο κ. Σκουλάκης προσπάθησε -και το πέτυχε ως ένα σημαντικό βαθμό- να βοηθήσει τον τόπο του, «εξαργυρώνοντας» στην κάλπη τα αποτελέσματα των επιλογών του. Έτσι είναι η πολιτική.
Σε λίγες ημέρες (26 Μαρτίου) ο Μανώλης Σκουλάκης θα κλείσει τα 74 χρόνια του. Του εύχομαι, ειλικρινά, από καρδιάς, να τα εκατοστήσει. Να είναι γερός, δυνατός, δημιουργικός και χαμογελαστός, με την οικογένειά του. Εύχομαι, δε, (αν και δεν τρέφω πολλές ελπίδες) να συνειδητοποιήσει ότι είναι ώρα να αποτραβηχθεί οριστικά από την πολιτική σκηνή και να συμβάλλει, ουσιαστικά, με την πολύτιμη εμπειρία που διαθέτει, για την αξιοποίηση αξιόλογων και «αξιόμαχων» στελεχών της νέας γενιάς, προσφέροντας απλόχερα με τη στάση του τον αναγκαίο (πολιτικό) χώρο.
Νέα γενιά, η οποία είτε ήταν «ευνουχισμένη» πολιτικά και, ενίοτε, «βολεμένη» σε τοπικές θέσεις ευθύνης είτε παρέμενε, χωρίς τη θέλησή της, στο πολιτικό περιθώριο, επί σειρά ετών στα Χανιά, ειδικά μετά το 1981, όταν -θυμίζω- ο Σήφης Βαλυράκης επανεξελέγη βουλευτής με το ΠΑΣΟΚ (είχε εκλεγεί για πρώτη φορά το 1977, σε ηλικία 34 ετών!) και ο Μανώλης Σκουλάκης εξελέγη βουλευτής για πρώτη φορά, σε ηλικία 37 ετών! Πάντα, φυσικά, με την ψήφο των πολιτών, θα σπεύσουν να πουν κάποιοι. Ασφαλώς! Αφού, προηγουμένως, οι συνήθως απόλυτα ελεγχόμενοι κομματικοί μηχανισμοί είχαν ορίσει ποιοι θα έχουν το δικαίωμα να είναι υποψήφιοι και ποιοι όχι, ειδικά στα χρόνια εκείνα που οι πελατειακές σχέσεις αποτελούσαν τη βασικότερη «εγγύηση» επανεκλογής, μετά, φυσικά, από την ένταξη στο ψηφοδέλτιο…
Διαβάστε ακόμη: «Ο εγωισμός πρέπει πάντα να συγχωρείται, ξέρετε…»