Τα εγκαίνια του Μουσείου – Στρατηγείου της Επανάστασης του Θερίσου (1905), που ανακαινίστηκε από το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος», πραγματοποιήθηκαν σήμερα το απόγευμα, από την υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη.
Στην εκδήλωση παρέστησαν, μεταξύ άλλων, οι υφυπουργοί Εξωτερικών Αντώνης Διαματάρης, Παιδείας και Θρησκευμάτων Βασίλης Διγαλάκης, Αθλητισμού Λευτέρης Αυγενάκης, ο βουλευτής Χανίων της ΝΔ Μανούσος Βολουδάκης, ο περιφερειάρχης Κρήτης Σταύρος Αρναουτάκης και ο αντιπεριφερειάρχης Χανίων Νίκος Καλογερής, ο δήμαρχος Χανίων Παναγιώτης Σημανδηράκης, Δήμαρχοι, Περιφερειακοί και Δημοτικοί Σύμβουλοι, εκπρόσωποι της Εκκλησίας, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, των στρατιωτικών και αστυνομικών Αρχών κ.ά.
Για «μια σημαντική ημέρα για το Θέρισο, μια σημαντική ημέρα για την Κρήτη» έκανε λόγο σε δηλώσεις της η κ. Μενδώνη, η οποία μίλησε με θερμά λόγια για τον Ελευθέριο Βενιζέλο, «μια προσωπικότητα η οποία έχει σφραγίσει την πορεία όχι μόνο της Κρήτης αλλά και της Ελλάδας», όπως χαρακτηριστικά είπε.
«Είναι πολύ μεγάλη η χαρά και η τιμή που εγκαινιάζουμε σήμερα το ανακαινισμένο Στρατηγείο του Βενιζέλου και ελπίζω και εύχομαι καθημερινά να έχει όλο και μεγαλύτερη επισκεψιμότητα. Το Εθνικό Ιδρυμα “Ελευθέριος Βενιζέλος” επιτελεί ένα εξαιρετικά σημαντικό έργο. Μόνο θετικά στοιχεία, μόνο γνώσεις και εμπειρίες μπορεί να αντλήσει οποιοσδήποτε επισκέπτης, οποιοσδήποτε από εμάς επισκέπτεται το Μουσείο, το Σπίτι του Βενιζέλου και το Στρατηγείο στο Θέρισο», σημείωσε η Υπουργός Πολιτισμού.
Κύριοι χορηγοί του έργου είναι η Cosmote, το Κοινωφελές Ίδρυμα «Ιωάννη Σ. Λάτση» και η Εριέττα Λάτση. Χορηγοί είναι η ANEK LINES, τα Super Markets SYNKA, η ΕΤΑΝΑΠ – SAMARIA, η εταιρεία ΗΛΕΚΤΩΡ (Όμιλος ΕΛΛΑΚΤΩΡ), η ΦΙΝΟΜΠΕΤΟΝ Α.Ε., ο Παύλος Χανιωτάκης, ο Δικηγορικός Σύλλογος Χανίων, η Ένωση Ξενοδόχων Νομού Χανίων, ο Κωνσταντίνος Γύπαρης και ο Πέτρος Παπακυριακού. Στην πραγματοποίηση της ανακαίνισης συνέβαλαν το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος – Τμήμα Δυτικής Κρήτης και ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Νομού Χανίων.
Ο ΜΙΧΑΛΗΣ ΤΣΑΜΑΖ
Ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του Ομίλου ΟΤΕ Μιχάλης Τσαμάζ σημείωσε, στη διάρκεια του χαιρετισμού του, ότι νιώθει ιδιαίτερη συγκίνηση για το γεγονός ότι βρέθηκε σήμερα στο Θέρισο, εξηγώντας ότι ο παππούς του, Γεώργιος Γιαννικάκης του Ιωάννη, με καταγωγή από τα Μυλωνιανά Βαρυπέτρου, έζησε εκείνα τα γεγονότα και του τα εξιστορούσε όταν ο ίδιος ήταν σε νεαρή ηλικία.
Ο κ. Τσαμάζ σημείωσε ότι αυτά τα γεγονότα ενέπνευσαν «την αγάπη μου για την πατρίδα μας και για την Κρήτη». Παράλληλα, αναφέρθηκε στον πολυσήμαντο ρόλο του Ελευθερίου Βενιζέλου, επισημαίνοντας ότι διπλασίασε την Ελλάδα και «θα είχε κάνει πολλά περισσότερα αν δεν υπήρχαν διάφορα εμπόδια».
Ο κ. Τσαμάζ ανέφερε ότι όταν δέχθηκε το αίτημα για στήριξη της προσπάθειας ανακαίνισης του Μουσείου – Στρατηγείου από τον γενικό διευθυντή του Ιδρύματος «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος» Νίκο Παπαδάκη, δεν μπορούσε παρά να το αποδεχθεί για συναισθηματικούς και πατριωτικούς λόγους, υπογραμμίζοντας, ταυτόχρονα, ότι χρέος του Ομίλου ΟΤΕ είναι να συμβάλλει στη διατήρηση της ιστορικής μνήμης.
Ο ΝΙΚΟΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ
Ο γενικός διευθυντής του Εθνικού Ιδρύματος «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος» Νίκος Παπαδάκης ευχαρίστησε ιδιαίτερα όλους τους χορηγούς, τονίζοντας ότι η ανακαίνιση του Μουσείου – Στρατηγείου έγινε εξολοκλήρου από ιδιωτικούς πόρους. Γνωστοποίησε, δε, ότι υπάρχει ένα μικρό χρηματικό περίσσευμα, το οποίο θα διατεθεί στο σπίτι όπου γεννήθηκε ο Βενιζέλος στις Μουρνιές. Υπενθυμίζεται ότι στη συγκεκριμένη οικία ήδη πραγματοποιούνται εργασίες ανακαίνισης.
Ο κ. Παπαδάκης αποκάλυψε ότι το Στρατηγείο στο Θέρισο «ήταν αδέσποτο μέχρι πριν από δύο χρόνια» και αναφέρθηκε στις ενέργειες που έγιναν από το Ίδρυμα για να ξεκαθαρίσει το νομικό – ιδιοκτησιακό καθεστώς, σε συνεργασία με την Εταιρεία Ακίνητων Δημοσίου (ΕΤΑΔ) και το Υπουργείο Πολιτισμού.
Παράλληλα, αναφέρθηκε στον σημαντικό ρόλο της Επανάστασης του Θερίσου στη νεότερη ελληνική ιστορία, σημειώνοντας, μεταξύ άλλων, ότι εκείνη την περίοδο, στην Κρήτη, ο δεσποτισμός υπέστη την πρώτη του ήττα.
Η ΧΑΡΑ ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΗ
Από την πλευρά της, η υπεύθυνη Συλλογών του Ιδρύματος Χαρά Αποστολάκη αναφέρθηκε στις εργασίες που πραγματοποιήθηκαν στο Μουσείο – Στρατηγείο Θερίσου, σημειώνοντας πως «όταν πήραμε τη μεγάλη απόφαση να ξεκινήσουμε την ανανέωση του χώρου, κτιριακά και εκθεσιακά, η αλήθεια είναι ότι δεν είχαμε φανταστεί τόσες δυσκολίες».
Η κ. Αποστολάκη σημείωσε ότι ο στόχος, που επιτεύχθηκε, ήταν η συντήρηση και επανέκθεση των αυθεντικών εκθεμάτων, με προστασία τους αυτή τη φορά από τις εγγενείς δυσκολίες του χώρου, κυρίως την υγρασία και τον ήλιο, και εμπλουτισμός της έκθεσης με υλικό από το αρχείο του Ιδρύματος σε ειδικές προθήκες, κορνίζες, τζάμια και κούκλες μουσειακών προδιαγραφών.
Η κ. Αποστολάκη γνωστοποίησε ότι «το Μουσείο έχει προκαλέσει ήδη το ενδιαφέρον του κοινού και αναμένονται νέες προσκτήσεις – δωρεές, οι οποίες θα εκτεθούν». Επίσης, όπως αποκάλυψε, «εντός του 2020 η έκθεση θα συμπληρωθεί με διαδραστικό περιεχόμενο, καινοτόμες εφαρμογές σύγχρονης τεχνολογίας ιστορικού περιεχομένου, το οποίο εντάσσεται στο πλαίσιο εγκεκριμένου προγράμματος που χρηματοδοτείται από την Περιφέρεια Κρήτης».
ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ – ΣΤΡΑΤΗΓΕΙΟ
Ως γνωστόν, το Θέρισο έχει συνδεθεί άρρηκτα με μια σημαντική καμπή της νεότερης ιστορίας του νησιού, την Επανάσταση του 1905, στην οποία ο Ελευθέριος Βενιζέλος είχε πρωταγωνιστικό ρόλο.
Η πρώτη ουσιαστική συμμετοχή του Βενιζέλου σε μία ένοπλη επαναστατική σύγκρουση είχε καταγραφεί στην Επανάσταση του 1897 εναντίον των Τούρκων, κατά την οποία αναδείχθηκαν οι διπλωματικές του ικανότητες και σταδιακά αναγνωρίστηκε ως ηγετική φυσιογνωμία της.
Στο νέο καθεστώς που διαμορφώθηκε στο νησί το 1898, την Κρητική Πολιτεία με Ύπατο Αρμοστή τον δευτερότοκο γιο του Βασιλιά Γεωργίου Α’, Πρίγκιπα Γεώργιο, ο Βενιζέλος ανέλαβε Σύμβουλος (Υπουργός) επί της Δικαιοσύνης. Η απαξίωση των θεσμών, ο αυταρχισμός και η αδιέξοδη εξωτερική πολιτική του Πρίγκιπα, οδήγησαν στη σύγκρουση του Βενιζέλου με τον Γεώργιο, με αποκορύφωμα την Επανάσταση του Θερίσου τον Μάρτιο του 1905. Ο Πρίγκιπας εγκατέλειψε την Κρήτη τον επόμενο χρόνο, το νέο καθεστώς υιοθέτησε φιλελεύθερο σύνταγμα και η ένωση με την Ελλάδα ήρθε πιο κοντά.
Το 1905, το Στρατηγείο της Επανάστασης ήταν ένα μονώροφο, μικρό, απλό, αγροτικό κτίσμα, το οποίο προσφέρθηκε στους επαναστάτες από την οικογένεια Μπούλακα. Στο πέρασμα του χρόνου υψώθηκε άλλος ένας όροφος και το Στρατηγείο άλλαξε αρκετούς ιδιοκτήτες μέχρι το 1985, που αγοράστηκε από το Ελληνικό Δημόσιο. Το 1986 ξεκίνησε να λειτουργεί ως Ιστορικό και Εθνολογικό Μουσείο Θερίσου. Το 1993 με δαπάνες της Νομαρχίας Ρεθύμνου το κτίριο αναστηλώθηκε και έγιναν εκτεταμένες προσπάθειες να λειτουργήσει απρόσκοπτα. Από το 2000, το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος» ανέλαβε τη φροντίδα του χώρου, ενώ σε συνεργασία με τον Δήμο Χανίων πραγματοποίησαν μικρής κλίμακας έργα συντήρησης. Το 2018 το κτίριο παραχωρήθηκε από την ΕΤΑΔ Α.Ε. στο Εθνικό Ίδρυμα «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος» και ξεκίνησαν εργασίες συντήρησης και μουσειακής αναβάθμισης, οι οποίες ολοκληρώθηκαν τον φετινό Ιούλιο. Από τότε, λειτουργεί ως σύγχρονο μουσείο, υπό τη διαχείριση και τη φροντίδα του Ιδρύματος.
Η έκθεση εκτείνεται στους δύο ορόφους του κτιρίου και περιλαμβάνει πρωτότυπο μουσειακό και αρχειακό υλικό. Τα εκθέματα και τα τεκμήρια που ήδη βρισκόταν στο μουσείο (δύο σημαίες-η μία νεωτερική, τυπογραφική πρέσα, τμήματα κρητικών στολών, προπλάσματα αγαλμάτων, εφημερίδες, κάρτες, φωτογραφίες, γραμματόσημα, έγγραφα) συντηρήθηκαν και επανεκτίθενται με μέριμνα για την προστασία τους από τις εγγενείς δυσκολίες του χώρου (υγρασία, ήλιος κ.λπ.). Παράλληλα, η μουσειακή έκθεση εμπλουτίστηκε σημαντικά με υλικό από το αρχείο του Ιδρύματος και πρόσφατες δωρεές.
Στο ισόγειο του Μουσείου δεσπόζουν η αυθεντική σημαία – λάβαρο της Επανάστασης, με την αναγραφή «Θέρισο 1905», και το χειροκίνητο επίπεδο πιεστήριο (πρέσα) που χρησιμοποιήθηκε από τους επαναστάτες. Επίσης, μία στολή υπηρεσίας Κρητικού χωροφύλακα (δωρεά: Π. Παπακυριακού), αυθεντικά τεκμήρια και φωτογραφίες της εποχής. Μέσω εποπτικού υλικού παρουσιάζεται το ιστορικό του κτιρίου και μία σύντομη επισκόπηση των επαναστατικών γεγονότων.
Στον όροφο εκτίθενται δύο όπλα που χρησιμοποιήθηκαν κατά την Επανάσταση (δωρεά: Κ. Γύπαρη). Συγκεκριμένα: (α) ένα τουφέκι τύπου Peabody Martini, το οποίο κατασκευάστηκε στις ΗΠΑ το 1871, έπειτα από παραγγελία του οθωμανικού στρατού, χρησιμοποιήθηκε στην Κρήτη εναντίον των επαναστατών και κατέληξε ως λάφυρο στα χέρια των Κρητικών και (β) ένα πολεμικό τουφέκι τύπου γκρα, γαλλικής κατασκευής 1877, που χρησιμοποιούνταν από τον ελληνικό στρατό.
Επίσης, παρουσιάζεται μία αυθεντική καθημερινή κρητική ενδυμασία των αρχών του 20ού αιώνα και μία ενδεικτική έκθεση εφημερίδων και μονόφυλλων της Επίσημης Εφημερίδας της Κρητικής Πολιτείας σχετικών με την Επανάσταση του Θερίσου. Μέσω πλούσιου εποπτικού υλικού από το αρχείο φωτογραφιών, εφημερίδων και ταχυδρομικών καρτών του Ιδρύματος, παρουσιάζονται τα γεγονότα της πρώτης φάσης της Κρητικής Πολιτείας (1898-1908) με έμφαση στην Επανάσταση του Θερίσου.
Δείτε περισσότερες φωτογραφίες από τα εγκαίνια και το εσωτερικό του Μουσείου – Στρατηγείου Θερίσου: