Συνέντευξη στον Δημήτρη Τσουκαλά
H αποτροπή καταστάσεων ολιγοπωλιακού ή και μονοπωλιακού χαρακτήρα μέσω της εξισορρόπησης της λειτουργίας των δικτύων καταστημάτων των σούπερ μάρκετ με τις μικρότερες επιχειρήσεις και τα εξειδικευμένα καταστήματα του κλάδου, αποτελεί το βασικό μέλημα της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή, όπως αναφέρει σε συνέντευξή του στο περιοδικό Retail Business ο επικεφαλής της, Aντώνης Παπαδεράκης .
Ο ίδιος, παράλληλα, σημειώνει πως ο κύκλος αναδιάταξης των δυνάμεων στον κλάδο των αλυσίδων αποτελεί μια σημαντική πρόκληση, που στο βαθμό που εξελίσσεται με όρους εξυγίανσης του ρόλου του τραπεζικού συστήματος, διασφάλισης των θέσεων απασχόλησης και διαφύλαξης του υγιούς ανταγωνισμού, θα παίξει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των νέων συνθηκών στην αγορά και σε αυτό το πλαίσιο προαναγγέλλει σχετικές παρεμβάσεις. Ακόμη, αναφέρεται στις αλλαγές στην Επιτροπή Ανταγωνισμού, στο νέο σύστημα για τις κρατικές προμήθειες και τις συμβάσεις, καθώς και στην εξέλιξη των πρωτοβουλιών για το Ελληνικό Σήμα, το ηλεκτρονικό εμπόριο αλλά και το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη.
Σας προβληματίζει η συγκέντρωση που καταγράφεται στην αγορά, στο πλαίσιο των εξαγορών που πραγματοποιούνται από τους μεγάλους παίκτες; Ποιος είναι ο ρόλος που πιστεύετε πως πρέπει να διαδραματίσει η Γενική Γραμματεία σε αυτό το νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται;
A.Π.: Στον κλάδο του λιανεμπορίου και ειδικότερα των τροφίμων και ποτών έχουν σημειωθεί τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια μεγάλες αλλαγές, με μια ανάπτυξη της τάξεως του 60-70%. Ο κύκλος αναδιάταξης των δυνάμεων στον κλάδο των αλυσίδων αποτελεί μια σημαντική πρόκληση, που στο βαθμό που εξελίσσεται με όρους εξυγίανσης του ρόλου του τραπεζικού συστήματος, διασφάλισης των θέσεων απασχόλησης και διαφύλαξης του υγιούς ανταγωνισμού, θα παίξει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των νέων συνθηκών στην αγορά. Βασικό μέλημά μας είναι η αποτροπή καταστάσεων ολιγοπωλιακού ή και μονοπωλιακού χαρακτήρα μέσω της εξισορρόπησης της λειτουργίας των δικτύων καταστημάτων των σούπερ μάρκετ με τις μικρότερες επιχειρήσεις και τα εξειδικευμένα καταστήματα του κλάδου.
Ως Γενική Γραμματεία Εμπορίου, υπερασπιζόμαστε βέβαια την ανάγκη υιοθέτησης λύσεων που θα εξασφαλίσουν τη βιώσιμη λειτουργία τους, καθώς και τη στήριξη και την προώθηση της εγχώριας παραγωγής. Στο πλαίσιο αυτό, μελετάμε τη δυνατότητα λήψης μέτρων για εξισορρόπηση των χρόνων αποπληρωμής των εγχώριων προμηθευτών του κλάδου, σε αντιστοιχία με τα όσα ισχύουν για τους ξένους προμηθευτές τυποποιημένων εισαγόμενων προϊόντων, και με έμφαση σε όσους ασχολούνται με τα φρέσκα προϊόντα, αλλά και τη διασφάλιση όρων υγιούς ανταγωνισμού στις εμπορικές πρακτικές, στα δίκτυα διανομής και στην τιμολογιακή πολιτική για τον καταναλωτή.
Επίσης, είναι σε εξέλιξη μια σειρά πρωτοβουλιών για την ανάπτυξη ενός σύγχρονου δικτύου διαμεταφορών και εφοδιασμού, με στόχο τη μείωση του αντίστοιχου μεταφορικού κόστους, καθώς και για την περαιτέρω επέκταση των ηλεκτρονικών πληρωμών, την ανάπτυξη των ηλεκτρoνικών καταστημάτων και του ηλεκτρονικού εμπορίου συνολικά. Τέλος, οι νομοθετικές πρωτοβουλίες που βρίσκονται σε τελικό στάδιο επεξεργασίας για το υπαίθριο εμπόριο, τους κανόνες διακίνησης προϊόντων και υπηρεσιών θα συμβάλουν, πιστεύουμε, στη δημιουργία ενός πιο υγιούς και κοινωνικά ωφέλιμου περιβάλλοντος στη λειτουργία της αγοράς.
Ποιες είναι οι τελευταίες εξελίξεις όσον αφορά την Επιτροπή Ανταγωνισμού και τις αλλαγές που προωθεί η κυβέρνηση για την αρχή; Σε ποια ζητήματα θεωρείτε πως χρήζει βελτίωσης η λειτουργία της Επιτροπής Ανταγωνισμού;
Α.Π.: Σημαντικό βήμα θεσμικής θωράκισης και ενίσχυσης του ρόλου της Επιτροπής Ανταγωνισμού ως Ανεξάρτητης Αρχής πραγματοποιήθηκε με την τροποποίηση που εισήχθη στο ν. 4364/2016 (ΦΕΚ Α 13 5.2.2016) του ν. 3959/2011 περί προστασίας του ελεύθερου ανταγωνισμού. Ειδικότερα, με την παραπάνω τροποποίηση επετεύχθη η συμπλήρωση των μέχρι τότε υφιστάμενων νομικών κενών με σεβασμό στη νομολογία και πρακτική των ευρωπαϊκών οργάνων, με σκοπό την αποτελεσματική προάσπιση του ανταγωνισμού και την εφαρμογή του νομικού πλαισίου που υιοθετήθηκε το 2011 με πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Μεταξύ άλλων, αυτό προέβλεπε πειθαρχική διαδικασία που θα προσδιοριζόταν από εισήγηση της Διοίκησης της Επιτροπής Ανταγωνισμού στον αρμόδιο υπουργό, που θεσπίστηκε με την πρόσφατη τροποποίηση. Επίσης, υιοθετήθηκε η βασική αρχή του ενωσιακού δικαίου περί διάκρισης του ρόλου άσκησης διοίκησης σε Ανεξάρτητη Αρχή με εκείνον του πολιτικού προσώπου με τη θέσπιση της απαγόρευσης ανάληψης σχετικών καθηκόντων από συγγενικά πρόσωπα, κανόνας που ισχύει στα περισσότερα κράτη-μέλη της Ε.Ε. Επιπλέον, αντιμετωπίστηκαν φαινόμενα σύγκρουσης συμφερόντων, μεταξύ νομικών εκπροσώπων της Επιτροπής Ανταγωνισμού και νομικών εκπροσώπων ελεγχόμενων εταιρειών.
Εκτός των παραπάνω, από τη μέχρι τώρα διαχείριση και εποπτεία λειτουργίας ορισμένων αγορών παρατηρούμε έλλειμμα προστασίας και μηχανισμών διευθέτησης συγκρούσεων μεταξύ των προμηθευτών χονδρικής και των προμηθειών λιανικής. Οι συγκρούσεις αυτές σαφώς διεξάγονται με αδύνατο μέρος, στις περισσότερες περιπτώσεις, τους προμηθευτές λιανικής και γενικότερα, πέραν των άλλων επιπτώσεων, δημιουργούν στρεβλώσεις στον ανταγωνισμό. Η δημιουργία ενός νέου ανεξάρτητου θεσμού που θα μπορούσε να ονομαστεί Συνήγορος του Προμηθευτή, θα μπορούσε να συμβάλει θετικά στην εξωδικαστική διευθέτηση αρκετών περιπτώσεων και θα ενίσχυε τον ουσιαστικό ρόλο της Επιτροπής Ανταγωνισμού. Είναι, πιστεύω, μια ιδέα την οποία πρέπει να επεξεργαστούμε περισσότερο, ώστε να δοκιμάσουμε τις δυνατότητες υλοποίησής της στο άμεσο μέλλον.
Βρίσκεστε σε επαφή με θεσμικούς φορείς της αγοράς του ηλεκτρονικού εμπορίου. Πώς εξελίσσεται αυτή η συζήτηση και ποια είναι η ατζέντα και οι στόχοι της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου όσον αφορά το ηλεκτρονικό εμπόριο και την προσπάθεια ανάπτυξής τους;
Α.Π.: Στρατηγικός στόχος της ΓΓΕΠΚ είναι να συμβάλλει στην ούτως ή άλλως αξιοσημείωτη δυναμική που καταγράφει ο συγκεκριμένος κλάδος τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα. Για την υλοποίηση αυτού του στόχου εργαζόμαστε πάνω σε τρεις άξονες προτεραιότητας: ισοτιμία-εμπιστοσύνη και ασφάλεια – καινοτομία. Αυτές οι προτεραιότητες αντανακλούν τόσο τα βασικά αιτήματα των εμπορικών επιχειρήσεων και των Ελλήνων καταναλωτών, όσο και τη στρατηγική της Ε.Ε. για την Ψηφιακή Ενιαία Αγορά. Η υλοποίηση αυτού του σχεδιασμού θα βασιστεί σε μεγάλο βαθμό στους συλλογικούς φορείς που εκφράζουν την υγιή επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα. Γι’ αυτό και στο πλαίσιο της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή έχει συσταθεί Ομάδα Εργασίας με αντικείμενο το ηλεκτρονικό εμπόριο.
Σε αυτή συμμετέχουν τόσο οι βασικοί θεσμοθετημένοι εκπρόσωποι της ελληνικής επιχειρηματικής κοινότητας, όσο και οι αρμόδιοι υπηρεσιακοί παράγοντες της Γενικής Γραμματείας, ενώ στην εναρκτήρια συνεδρίαση καταγράφηκε η διάθεση συνεργασίας όλων των πλευρών για την ανάληψη πρωτοβουλιών, με απώτερο στόχο την από κοινού διαμόρφωση δράσεων προτεραιότητας, τη συνεργασία σε θέματα που έχουν ήδη αναδείξει οι φορείς ως βασικούς πυλώνες για την ανάπτυξη της ηλεκτρονικής επιχειρηματικότητας και του ηλεκτρονικού εμπορίου, την αξιοποίηση των διαθέσιμων χρηματοδοτικών εργαλείων και τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος για τις επιχειρήσεις ηλεκτρονικού εμπορίου.
Ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα που έχει τεθεί για την παρουσίαση του νέου συστήματος για τις κρατικές προμήθειες και συμβάσεις; Ποια θα είναι τα οφέλη από την εφαρμογή του;
Α.Π.: Το νέο σύστημα για τις δημόσιες συμβάσεις βασίζεται σε 4 κύριους άξονες: νέο ενιαίο νομοθετικό πλαίσιο, υιοθέτηση εθνικής στρατηγικής, ηλεκτρονικοποίηση των διαδικασιών για όλα τα είδη προμηθειών, κεντρικός προγραμματισμός και κεντρική διαχείριση συμβάσεων για επιλεγμένα είδη με ταυτόχρονη αναδιοργάνωση των αναθετουσών αρχών, καθώς και την εφαρμογή αποδοτικότερων μεθόδων για την ανάθεση και τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων. Αναφορικά με τον νέο νόμο εισάγεται ένα θεσμικό πλαίσιο για τις δημόσιες συμβάσεις που ρυθμίζει με τρόπο σαφή και ενιαίο την ανάθεση και εκτέλεση των δημοσίων συμβάσεων έργων, μελετών, προμηθειών και υπηρεσιών, ανεξαρτήτως του είδους της αναθέτουσας αρχής/αναθέτοντος φορέα και συγχρόνως ενσωματώνει τις νέες κοινοτικές Οδηγίες 2014/24/ΕΕ και 2014/25/ΕΕ στο εθνικό δίκαιο. Ο νόμος προβλέπεται να ψηφιστεί άμεσα, οπότε και θα μπει σε άμεση εφαρμογή, δεδομένου ότι το απαιτούμενο δευτερογενές δίκαιο έχει ενσωματωθεί.
Το σχέδιο της Εθνικής Στρατηγικής για τις δημόσιες συμβάσεις έχει εκπονηθεί από την ΕΑΑΔΗΣΥ σε συνεργασία με άλλους θεσμικούς φορείς του Δημοσίου και περιλαμβάνει τις βασικές κατευθύνσεις, το σχέδιο δράσης και τον εν γένει οδικό χάρτη που θα ακολουθηθεί τα επόμενα χρόνια για τη μεταρρύθμιση στον συγκεκριμένο τομέα. Το σχέδιο αυτό βρίσκεται στα χέρια όλων των συναρμόδιων υπουργών προς περαιτέρω βελτίωση και αναμένεται σύντομα να υιοθετηθεί από την κυβέρνηση και να μπει σε εφαρμογή. Σχετικά με την ηλεκτρονικοποίηση όλων των διαδικασιών ανάθεσης και εκτέλεσης των συμβάσεων -όπως γνωρίζετε- το Εθνικό Σύστημα Ηλεκτρονικών Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΣΗΔΗΣ) εφαρμόζεται ήδη για όλους του φορείς της Γενικής Κυβέρνησης για προμήθειες και υπηρεσίες προϋπολογισμού άνω των 60.000 ευρώ. Το σύστημα επεκτείνεται και προσαρμόζεται, για να υποστηρίξει τα δημόσια έργα και τις μελέτες.
Το χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης της σχετικής παραμετροποίησης προβλέπει την ολοκλήρωση και πιλοτική εφαρμογή τον Σεπτέμβριο του 2016 και την καθολική εφαρμογή για τους φορείς που διενεργούν τις σχετικές συμβάσεις από τον Απρίλιο του 2017. Επισημαίνεται, επίσης, ότι το Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Δημοσίων Συμβάσεων (ΚΗΜΔΗΣ) εφαρμόζεται υποχρεωτικά για όλους τους φορείς και για όλες τις συμβάσεις άνω των 1.000 ευρώ. Τέλος, όσον αφορά τον κεντρικό προγραμματισμό και την κεντρική διαχείριση συμβάσεων για επιλεγμένα είδη με ταυτόχρονη αναδιοργάνωση των αναθετουσών αρχών, βρισκόμαστε στη φάση της επεξεργασίας και περαιτέρω εξειδίκευσης των απαιτούμενων δράσεων, προκειμένου να οριστικοποιηθεί το νέο πλαίσιο αρχές Ιούνιου 2016, ώστε να εφαρμοστεί για τις συμβάσεις του 2017.
Η Γενική Γραμματεία Εμπορίου είναι υπεύθυνη και για το Ελληνικό Σήμα, που σε λίγο καιρό αναμένεται να μπορεί να δοθεί και σε προϊόντα ελαιόλαδου. Ποιες άλλες αγορές θα ακολουθήσουν; Ποιες ενέργειες έχουν ήδη γίνει;
Α.Π.: Η επιτροπή Ελληνικού Σήματος βρίσκεται σε διαδικασία έκδοσης κανονισμών, με προτεραιότητα τις κατηγορίες προϊόντων τα οποία είναι κρίσιμα για την εθνική οικονομία, δεδομένου ότι από την παραγωγή ή την επεξεργασία τους προκύπτει εγχώρια προστιθέμενη αξία. Ήδη βρίσκεται σε διαβούλευση ο κανονισμός για το εξαιρετικά παρθένο και παρθένο ελαιόλαδο και ο κανονισμός για τις επιτραπέζιες ελιές. Στη διαδικασία επεξεργασίας βρίσκονται επίσης, κανονισμοί για μπίρα, νερό, μέλι, έπιπλα, κρέας, ύφασμα, γούνα, βιομηχανικά/ιατρικά αέρια. Παράλληλα, εντοπίζουμε τα κενά στο νομοθετικό πλαίσιο και στις υποστηρικτικές δομές της Επιτροπής, ώστε να προχωρήσουμε άμεσα στη διευθέτησή τους. Σχεδιάζουμε, τέλος, την εκπόνηση ειδικής μελέτης εντοπισμού προϊόντων με παράλληλο προσδιορισμό των φορέων εκπόνησης κανονισμών, απονομής του σήματος και εποπτείας της εφαρμογής του.
Επίσης, η Γενική Γραμματεία Εμπορίου έχει την ευθύνη και της χάραξης της Εθνικής Στρατηγικής για την ΕΚΕ. Πώς προχωρά αυτή η υπόθεση; Θα αναπροσαρμοστεί το Σχέδιο Δράσης που είχε τεθεί για διαβούλευση το καλοκαίρι του 2014; Υπάρχει νέο χρονοδιάγραμμα;
Α.Π.: Εμείς, ως Γενική Γραμματεία εξετάζουμε την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη ως εργαλείο σύνδεσης της επιχειρηματικής δραστηριότητας με τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας, στο πλαίσιο του νέου αναπτυξιακού μοντέλου που σχεδιάζουμε, διατηρώντας βέβαια την εθελοντική αυτοδέσμευση των επιχειρήσεων. Σε αυτή τη βάση, μελετώντας τη λειτουργία των οργανισμών και αφουγκραζόμενοι τις επικρατούσες συνθήκες, έχουμε ήδη πραγματοποιήσει μια σειρά συναντήσεων με φορείς της αγοράς για να επαναπροσδιορίσουμε τις έννοιες και να εξετάσουμε τη μετατροπή των μηχανισμών ενσωμάτωσής τους ώστε να αποτελούν ευκαιρία ενίσχυσης ακόμη και για τις μικρές επιχειρήσεις. Άμεσα θα συγκαλέσουμε ως ΓΓΕ&ΠΚ, εκ νέου μια διυπουργική ομάδα και σε συνεργασία με φορείς που ασχολούνται με τη Βιώσιμη Ανάπτυξη και την ΕΚΕ, θα εξετάσουμε όλες εκείνες τις πρακτικές που θα μπορούσαν να ενσωματωθούν από τις επιχειρήσεις σε επωφελή βάση τόσο για τις ίδιες, όσο και για τους εργαζομένους τους, το περιβάλλον και την κοινωνία στο σύνολό της, με στόχο την υποβολή Εθνικού Σχεδίου.
Αναδημοσίευση από το τεύχος 535 του Retail Business