Είναι αργά για δάκρυα…

Πριν από έξι χρόνια, το έτος 2011, ολοκληρώθηκε ο διαγωνισμός του Πολυτεχνείου Κρήτης για την επιλογή αναδόχου, ο οποίος θ’ αναλάμβανε την αποκατάσταση του κτηρίου του πρώην Στρατηγείου της 5ης Μεραρχίας στην παλιά πόλη των Χανίων. Κτήριο που τελεί υπό κατάληψη από τον Ιούνιο του 2004.

Είχε προηγηθεί μία δεκαετής διαδικασία αποφάσεων και λογής – λογής εγκρίσεων έως ότου φτάσει η ώρα του διαγωνισμού, που, τελικά, έγινε μετ’ εμποδίων, γιατί κάποιοι επιχείρησαν να εμποδίσουν τη διαδικασία!

«Σημειώνεται ότι αποφασίστηκε η επανάληψη της δημοπρασίας από το Πρυτανικό Συμβούλιο, λόγω του επείγοντος και επειδή αρκετοί διαγωνιζόμενοι δήλωσαν εγγράφως ότι ενώ προσήλθαν εμπροθέσμως τη μέρα της δημοπρασίας (2-3-2010), για κατάθεση της προσφοράς τους, εμποδίστηκαν να το πράξουν από διάφορα άτομα», αναφέρεται χαρακτηριστικά σε απόσπασμα πρακτικού της συνεδρίασης της Συγκλήτου, στις 26 Μαρτίου 2010 (δείτε ΕΔΩ).

Το έργο (δείτε ΕΔΩ την τεχνική έκθεση κι ΕΔΩ την άδεια οικοδομής) αφορούσε την αποκατάσταση του κτηρίου προκειμένου, ακολούθως, όπως είχε ανακοινωθεί εκείνη την περίοδο, να χρησιμοποιηθεί, σύμφωνα με το αρχικό πλάνο, για τη στέγαση Σχολής Καλών Τεχνών.

Την αποκατάσταση του κτηρίου. Και μόνο. Όχι την πώληση ή την εκμίσθωση για την τουριστική του αξιοποίηση από ιδιώτες. Μόνο την αποκατάσταση του κτηρίου, τα στατικά -και όχι μόνο- προβλήματα του οποίου είναι σοβαρά και εν πολλοίς γνωστά.

«Σε έκθεση της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών του Πολυτεχνείου Κρήτης, τον Σεπτέμβριο του 2009», (σ.σ. οκτώ, περίπου, χρόνια πριν) «υπήρχε αναλυτική περιγραφή των απαιτούμενων εργασιών, οι οποίες περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, πλήρη ανακατατασκευή της στέγης για την εξασφάλιση της στατικότητας και της στεγανότητάς της, αποκατάσταση της στατικής επάρκειας του εξώστη, αποξήλωση όλων των εσωτερικών επιχρισμάτων και αντικατάσταση με εκτοξευόμενο σκυρόδεμα (GUNITE) προκειμένου να εξασφαλισθεί η στατικότητα του κτηρίου, χρήση ενεμάτων στην τοιχοποιία για την ομοιομορφία αλλά και αύξηση της αντοχής της. Είναι τέτοια η έκταση των απαιτούμενων επεμβάσεων στη 18σέλιδη τεχνική έκθεση, που το έργο προϋπολογίστηκε στα 5.000.000…», ανέφερε, στις 9 Μαΐου 2017, σε συνέντευξή του στο HANIA.news (δείτε ΕΔΩ), ο πρύτανης του Ιδρύματος Βασίλης Διγαλάκης.

Τα έργα, ωστόσο, δεν προχώρησαν -αν και ο διαγωνισμός ολοκληρώθηκε- γιατί η (νέα) τότε Πρυτανική Αρχή επέλεξε να μην καλέσει τον ανάδοχο να υπογράψει τη σύμβαση προκειμένου, ακολούθως, να εκτελέσει τις προβλεπόμενες εργασίες.

Σε πρόσφατη ανακοίνωσή τους (δείτε ΕΔΩ), ο τότε πρύτανης Γιάννης Φίλης και ο τότε αντιπρύτανης Γιάννης Σαριδάκης εξήγησαν τους λόγους για τους οποίους οδηγήθηκαν σε αυτήν την «πολιτική απόφαση», όπως τη χαρακτήρισαν, απαντώντας στον κ. Διγαλάκη και σε όσα ο νυν Πρύτανης του Ιδρύματος είπε, στη συνέντευξή του στο HANIA.news, για το συγκεκριμένο θέμα (δείτε ΕΔΩ).

Στην ανακοίνωσή τους οι κύριοι Φίλης και Σαριδάκης ανέφεραν, μεταξύ άλλων, και τα εξής: «Για το ζήτημα της κατάληψης της Rosa Nera στο κτήριο, η Πρυτανεία με τη συνδρομή και των Προέδρων των Τμημάτων του Πολυτεχνείου Κρήτης είχε αλλεπάλληλες συναντήσεις και επαφές με τις Αρχές της πόλης, με πολιτειακούς παράγοντες και με νομικούς, αλλά και με τους ίδιους τους καταληψίες σε μία προσπάθεια να δημοσιοποιήσει το πρόβλημα και να πιέσει στην κατεύθυνση της εξεύρεσης συναινετικής λύσης. Κατέστη σαφές ότι μία τέτοια λύση δεν γινόταν αποδεκτή από τους καταληψίες…».

Με άλλα λόγια, οι καταληψίες -σύμφωνα με όσα επεσήμαναν οι κύριοι Φίλης και Σαριδάκης- αρνήθηκαν να εκκενώσουν το κτήριο προκειμένου να εκτελεστούν οι αναγκαίες εργασίες αποκατάστασής του, ώστε ν’ αξιοποιηθεί προς όφελος του Πολυτεχνείου Κρήτης. Όχι από ιδιωτικά συμφέροντα. Σαφές και ξεκάθαρο.

Θυμάται κανείς να εξανίστανται δημόσια τότε όσοι σήμερα μιλούν για την -αδιαμφισβήτητη- ιστορικότητα του κτηρίου, η προστασία του οποίου θα έπρεπε ν’ αποτελεί πρώτη προτεραιότητα τόσο για το Πολυτεχνείο Κρήτης -στο οποίο ανήκει- όσο και γενικότερα για την τοπική κοινωνία;

Θυμάται κανείς όσους σήμερα μιλούν για την ανάγκη προστασίας του δημόσιου χώρου, ν’ αρθρώνουν δημόσιο λόγο εκείνη την περίοδο και να ζητούν την προστασία του συγκεκριμένου κτηρίου, την ανάδειξη – αναβάθμιση του δημόσιου χώρου στον λόφο Καστέλι και την ανάγκη η «πλατεία» «ν’ ανακτήσει τον δημόσιο χαρακτήρα της και να είναι προσιτή σε όλους τους πολίτες», όπως επισημαίνει σε χθεσινή του ανακοίνωση ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Ν. Χανίων; (Δείτε ΕΔΩ)

Θυμάται κανείς τους φοιτητές του Ιδρύματος (το ίδρυμα έχει σήμερα 4.000 προπτυχιακούς και 1.000 μεταπτυχιακούς φοιτητές) να ζητούν τότε να προχωρήσουν τα έργα αποκατάστασης του κτηρίου για ν’ αξιοποιηθεί από το Ίδρυμα προς όφελος -και- των ιδίων; Διότι ακόμη και χωρίς την ίδρυση και λειτουργία Σχολής Καλών Τεχνών, το κτήριο, ανακαινισμένο πλήρως, θα ήταν στη διάθεση της Πολυτεχνειακής Κοινότητας προς αξιοποίηση, δεδομένου ότι οι πιστώσεις, ύψους 4,5 εκατ. ευρώ, περίπου, για τα έργα ήταν εξασφαλισμένες, ενώ είχε δαπανηθεί και ποσό 650.000 ευρώ για την εκπόνηση της μελέτης αποκατάστασης.

Τρία… ρητορικά ερωτήματα τα παραπάνω.

Κι ένα δυσμενές αποτέλεσμα: η ευκαιρία της αποκατάστασης του κτηρίου και της αξιοποίησής του από το ίδιο το Πολυτεχνείο Κρήτης χάθηκε…

Όπως χάθηκε και μία ευκαιρία για όλη την πόλη.

Μία πόλη που, δυστυχώς, πλην κάποιων εξαιρέσεων, όταν δεν αδιαφορεί, φοβάται και σιωπά, την ίδια ώρα που ένα τμήμα της έχει -διαχρονικά- επιλέξει να «επιδεικνύει» την ευαισθησία του «α λα καρτ».

Γεγονότα τα προαναφερόμενα.

Όσο για την προσωπική μου θέση επί του θέματος; Η επιλογή της πώλησης των κτηρίων των παλιών Στρατώνων και Φυλακών και του πρώην Στρατηγείου της 5ης Μεραρχίας από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας στο Πολυτεχνείο Κρήτης, στα μέσα της δεκαετίας του ’80, μ’ ένα ποσό που ξεπερνούσε τα 100 εκατομμύρια δραχμές, αποδείχθηκε, τελικά, όχι επωφελής για το Ίδρυμα σε βάθος χρόνου. Μέχρι και σήμερα. Ωστόσο, αυτό έχω την πολυτέλεια να το κρίνω εκ του ασφαλούς και εκ του αποτελέσματος, χωρίς, προφανώς, να είμαι σε θέση να γνωρίζω τις συνθήκες και τις ανάγκες εκείνης της εποχής, που οδήγησαν στην εν λόγω απόφαση, ούτε και τις προοπτικές που -θεωρητικά έστω- δημιουργούνταν τότε…

Παράλληλα, εκτιμώ -και πάλι κρίνοντας εκ του αποτελέσματος- ότι θα ήταν προτιμότερο τα κτήρια αυτά να είχαν παραχωρηθεί στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και να είχε υπάρξει μέριμνα για την άμεση αποκατάστασή τους προκειμένου ν’ αποτελούσαν ήδη, εδώ και χρόνια, ένα σημείο αναφοράς για την ανάδειξη και τη σύνδεση του Πολιτισμού και της Ιστορίας τούτου του τόπου με το σήμερα και το αύριο, «ζωντανοί» και ενεργοί «πυρήνες» στην «καρδιά» της παλιάς πόλης, με χρήσεις ουσίας, σημαντικής προστιθέμενης αξίας, τις οποίες θα συναποφάσιζε, με ανοιχτές διαδικασίες, η τοπική κοινωνία διά των αιρετών και θεσμικών οργάνων της.

Υπό ιδανικές συνθήκες όλα τούτα. Ιδανικές συνθήκες που, όμως, σπανίως συναντάμε σε αυτήν την πόλη, όπου η συνεννόηση και η συνεργασία αποτελούσαν και εξακολουθούν ν’ αποτελούν ζητούμενα σε πλείστες περιπτώσεις.

Σε μία πόλη, στην οποία πολλά μνημεία, αλλά και κτήρια, παραμένουν επί σειρά ετών εγκαταλελειμμένα και αναξιοποίητα, με χαρακτηριστικότερο, ίσως, παράδειγμα όλων το μοναδικό συγκρότημα των επτά Νεωρίων.

Φωτεινές εξαιρέσεις, ευτυχώς, τις τελευταίες δεκαετίες, το Μεγάλο Αρσενάλι (Κέντρο Αρχιτεκτονικής Μεσογείου), το Νεώριο του Μόρο, αλλά και το Παλιό Τελωνείο, αν και δεν έχει ανοίξει ακόμη τις πύλες του για το κοινό, 14 χρόνια μετά την παραχώρησή του στον Δήμο Χανίων (με όρο τη στέγαση του Δημοτικού Περιφερειακού Θεάτρου Κρήτης). Με τις ευθύνες των αιρετών (πρωτίστως), των φορέων, αλλά και της τοπικής κοινωνίας να είναι συγκεκριμένες και καταγεγραμμένες, διαχρονικά, για τις εικόνες εγκατάλειψης.

Με άλλα λόγια, ουδείς μπορεί να προδικάσει ότι αν τα τρία κτήρια του Πολυτεχνείου Κρήτης στην παλιά πόλη είχαν παραχωρηθεί στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, σήμερα θα είχαν αποκατασταθεί και θα λειτουργούσαν υποδειγματικά.

Σε κάθε περίπτωση, επειδή η σημερινή -οικονομική και ιδιοκτησιακή- πραγματικότητα είναι συγκεκριμένη, ανεξαρτήτως των όποιων «θέλω» και επιθυμιών, που εκφράζει καθένας από εμάς… κατόπιν εορτής, αν πρέπει, ως πολίτης των Χανίων, να επιλέξω μεταξύ της διατήρησης της υφιστάμενης κατάστασης και της πρωτοβουλίας του Πολυτεχνείου Κρήτης για -την τουριστική, όπως προέκυψε από το ενδιαφέρον των επενδυτών- αξιοποίηση των κτηρίων, είναι σαφές ότι επιλέγω τη… φυγή προς τα μπρος.

Γνωρίζοντας πολύ καλά ότι αν δεν υπήρχε η πρωτοβουλία της Πρυτανείας για την αξιοποίηση των κτηρίων, ουδείς σήμερα θα… τολμούσε να θυμηθεί την ιστορικότητά τους, ούτε, φυσικά, θα κατέθετε, εκ των υστέρων, προτάσεις, η υλοποίηση των οποίων είναι ανέφικτη, από τη στιγμή που θα υπογραφεί η σύμβαση εκμίσθωσης μεταξύ Πολυτεχνείου Κρήτης και αναδόχου εταιρείας. Αν δεν έχει υπογραφεί ήδη…