Τα παγκόσμια γεωπολιτικά γεγονότα φαίνεται πως τρέχουν ραγδαία και εμείς δεν τα προλαβαίνουμε. Και είναι ηλίου φαεινότερον πως από το 2010 έχουν ξεκινήσει παγκόσμιες τεκτονικές ανακατατάξεις, οι οποίες συμβαίνουν μία φορά στα 100 χρόνια.
Τι έχει αλλάξει από το 2010;
Καταρχήν άλλαξε σχεδόν ολόκληρο το γεωπολιτικό status της περιοχής μας. Ηγέτες οι οποίοι μεσουρανούσαν για δεκαετίες ολόκληρες σήμερα δεν βρίσκονται καν στο προσκήνιο.
Άλλαξε επίσης η καθολική σχεδόν αντίληψη στο εσωτερικό της χώρας πως η Ελλάδα ποτέ δεν θα έψαχνε να ανακαλύψει/αξιοποιήσει τους δικούς της υδρογονάνθρακες. Και όμως σιγά – σιγά πετρελαϊκοί κολοσσοί (π.χ. Exxon – Mobil αλλά και άλλες ίσως σύντομα) αρχίζουν να δείχνουν ενδιαφέρον για την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και του ευρύτερου Ελλαδικού χώρου (άρα “η Κύπρος ΔΕΝ κείται μακράν”). Ποιος το πίστευε άραγε αυτό πριν 10 χρόνια; Ή πριν από 7 χρόνια; Ή ακόμη και πριν από 2 χρόνια; (Η Exxon – Mobil το 2016 είχε revenues/sales περίπου $197 δισ., δηλαδή σχεδόν όσο το ελληνικό χρέος).
Άλλαξε ακόμη η αντίληψη της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετική με την ασφάλεια εξόρυξης των υδρογονανθράκων. Έτσι σύντομα δημιουργήθηκε εκ του μηδενός ένας ευρωπαϊκός κανονισμός ασφάλειας για τις offshore εξορύξεις.
Όπως εξελίσσονται τα πράγματα, στα επόμενα 10 χρόνια η περιοχή μας, η περιοχή της Κρήτης, και η χώρα μας ίσως αποτελεί ενεργειακό κέντρο. Αυτό είναι μη αναστρέψιμο και καλό θα είναι να το αντιληφθούν όλα όσα πιθανά εμπλεκόμενα μέρη έχουν αντίθετα συμφέροντα. Οικονομικά ή πολιτικά. Οι υδρογονάνθρακες πρέπει να και θα εξορυχθούν. Αυτό είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός. Για να εξασφαλισθεί η επιβίωση του έθνους μας: τα έθνη που δεν αξιοποιούν τους ορυκτούς τους πόρους είναι καταδικασμένα να πεθάνουν. Αλλά να αξιοποιηθούν με βιώσιμο τρόπο. Με σεβασμό στον άνθρωπο και στο περιβάλλον. Οι προκλήσεις λοιπόν είναι πολλές.
1. Εάν όντως τα πράγματα εξελιχθούν όπως ορισμένοι πίστευαν εδώ και αρκετά χρόνια τότε απαιτείται ανασχεδιασμός του εκπαιδευτικού συστήματος της χώρας το δυνατόν συντομότερο: χθες. Σκεφθείτε: πόσες πλατφόρμες εξόρυξης υδρογονανθράκων πιθανώς θα δημιουργηθούν νοτίως της Κρήτης; Πόσοι εργαζόμενοι ανά πλατφόρμα θα χρειασθούν; Ποιες ειδικότητες; Υπάρχουν σήμερα στην Ελλάδα αυτές οι ειδικότητες ή οι εταιρείες θα αναγκασθούν να εισάγουν εργαζόμενους; Και πού θα τους βρουν; Αφού υπάρχει παγκοσμίως αποψίλωση του συγκεκριμένου εργατικού δυναμικού, [1].
2. Ποιες οι προκλήσεις που θα δημιουργηθούν στις Περιφέρειες που θα πραγματοποιηθούν οι εξορύξεις; Ποιες οι επιπτώσεις; Ποιες οι απαραίτητες υποδομές; Πόσο προβλέπεται να αυξηθεί ο πληθυσμός σε αυτές τις Περιφέρειες; Ποιες οι πιθανές επιπτώσεις αυτής της αύξησης πληθυσμού (π.χ. θα αυξηθεί η ζήτηση σε νερό, τρόφιμα, καλλιέργειες κ.λπ.;).
Κάποια στιγμή ο κ. Περιφερειάρχης θα πρέπει να σκεφθεί πως ίσως πρέπει να ορισθεί ομάδα σκέψης (think tank περιφερειακό;), η οποία θα παράξει ιδέες πάνω στο what if σενάριο της ύπαρξης υδρογονανθράκων εδώ στο Νοτιά. Να πραγματοποιηθεί εκτίμηση της πιθανής κατάστασης που θα επικρατήσει στο νησί σε 10 – 20 χρόνια. Πώς θα είναι η Κρήτη το 2030 – 2050 εάν όντως επιβεβαιωθούν τα κοιτάσματα νοτίως του νησιού; Να γίνει μία κατάταξη των πιθανών επιπτώσεων και αναγκών του νησιού. Οι απαντήσεις που θα δοθούν από ανθρώπους με φαντασία ίσως δώσουν και προτάσεις για οργάνωση – πλάνο – σχέδιο.
Εάν οι εκτιμήσεις του ομότιμου καθηγητή του Πολυτεχνείου Κρήτης κ. Φώσκολου επιβεβαιωθούν (πράγμα το οποίο πολύ πιθανώς να γίνει) τότε οι εξελίξεις θα τρέχουν με απίστευτα γρήγορους ρυθμούς και θα αποτελεί σοκ για την κοινωνία, την οικονομία, την απασχόληση, τις επιχειρήσεις στην Κρήτη. Αυτά δεν αντιμετωπίζονται με το «θα δούμε» ή το «έλα μωρέ» (με όλο το σεβασμό: η συνήθης χανιώτικη πρακτική). Και επιτέλους ας προηγηθούν τα Χανιά. Επίσης, ας θυμόμαστε πως από τις εισπράξεις των υδρογοναθράκων το 5% θα πηγαίνει στην εκάστοτε Περιφέρεια εξόρυξης, δηλαδή στην Περιφέρεια Κρήτης. Θα πρόκειται δηλαδή για πολύ χρήμα, το οποίο και αυτό με τη σειρά του θα πρέπει να αξιοποιηθεί αλλά και να ελεγχθεί η ροή του και η κατεύθυνσή του με «δικλείδες ασφαλείας» προς όφελος των πολιτών σε όλο το νησί.
Οι προκλήσεις αυτές (ίσως και άλλες) θα έρθουν. Ίσως σύντομα. Άλλωστε, στον τομέα των ορυκτών πόρων το διάστημα της δεκαετίας θεωρείται πολύ σύντομο. Όποιοι ακόμη δεν πιστεύουν πως η Ελλάδα ίσως θα καταστεί σε λίγα χρόνια χώρα – παραγωγός υδρογονανθράκων καλά θα κάνουν να αρχίσουν να αλλάξουν γνώμη και να προσαρμοσθούν. Ειδάλλως οι εξελίξεις θα τους ξεπεράσουν. Ειδικά οι αποκαλούμενοι «φορείς της Κρήτης» θα πρέπει να προσαρμοσθούν γρήγορα. Μακριά από ψευδοφοβίες, δογματισμούς, αγκυλώσεις και ιδεοληψίες, [2]. Και οι κρητικοί επιχειρηματίες σε διάφορους κλάδους (από το real estate μέχρι τα τρόφιμα, τις επικοινωνίες, τις μεταφορές, τις κατασκευές, το λογισμικό κ.λπ.) ας προετοιμάζονται. (Το 2008/2009 στην Αυστραλία, της οποίας ο εξαγωγικός τομέας στηρίζεται κατά 56% στις εξαγωγές ορυκτών, παρήχθη περισσότερο χρήμα από την πώληση ειδικευμένου λογισμικού για ορυχεία παρά από τις ίδιες τις εξαγωγές ψευδάργυρου και ουρανίου ταυτόχρονα).
Η Κρήτη πρέπει να προσαρμοσθεί στα νέα δεδομένα με το βλέμα στραμένο στα επόμενα 30+ χρόνια. Το οφείλουμε στα παιδιά μας.
Τα Χανιά μπορούν και θα πρέπει να παίξουν πρωταγωνιστικό ρόλο.
Αναφορές
[2] http://www.huffingtonpost.gr/sotiris-kamenopoulos/post_14784_b_16192200.html
* Ο Δρ. Σωτήρης Ν. Καμενόπουλος είναι διπλ. μηχανικός Παραγωγής και Διοίκησης του Πολυτεχνείου Κρήτης (M.Eng.), διδάκτωρ της Σχολής Μηχανικών Ορυκτών Πόρων του Πολυτεχνείου Κρήτης