Ο υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής (εδώ… γελάνε), Παναγιώτης Κουρουμπλής εμφανίστηκε πρόσφατα υπέρ της δρομολόγησης πλοίου, από τις Μινωικές Γραμμές, στη γραμμή Πειραιάς – Χανιά προκειμένου, όπως χαρακτηριστικά είπε, να… σπάσει το «μονοπώλιο».
Υπάρχει κάποιος πολίτης, ο οποίος δεν επιθυμεί να υπάρχει υγιής – πραγματικός ανταγωνισμός στην παροχή υπηρεσιών (και όχι μόνο), γεγονός που αναπόφευκτα οδηγεί στη μείωση τιμών προς όφελος των καταναλωτών; Ρητορικό το ερώτημα. Επομένως, η δρομολόγηση πλοίου, από μία ακόμη εταιρεία, στη γραμμή των Χανίων αντιμετωπίζεται θετικά από ένα σημαντικό τμήμα του τοπικού πληθυσμού, που προσδοκά φθηνότερα ακτοπλοϊκά εισιτήρια.
Γιατί δεν συμβαίνει αυτό από το όλον σύνολο; Γιατί ένα σημαντικό τμήμα του τοπικού πληθυσμού δηλώνει απολύτως «πιστό» στην ΑΝΕΚ και αντιμετωπίζει με έντονο σκεπτικισμό την απόφαση του Ιταλού επικεφαλής των Μινωικών Γραμμών Εμανουέλε Γκριμάλντι (Emanuele Grimaldi) να δρομολογήσει πλοίο στη γραμμή των Χανίων, τη δεδομένη χρονική στιγμή (έναρξη καλοκαιρινής περιόδου), που οι μύγες είναι «παχιές»…
Ας δούμε το θέμα στην πραγματική του διάσταση, εκκινώντας από ένα κρίσιμο ερώτημα: Υπάρχει μονοπώλιο στην ακτοπλοϊκή σύνδεση των Χανίων με τον Πειραιά;
Το σίγουρο είναι ότι μονοπώλιο υπήρξε για πολλά χρόνια κατά το παρελθόν. Και αυτό οδήγησε την ΑΝΕΚ σε έναν εφησυχασμό, σε μία διαδικασία σχεδόν… δημοσιοϋπαλληλικής λειτουργίας, που είχε ως αποτέλεσμα την παροχή χαμηλής, ως επί το πλείστον, ποιότητας υπηρεσιών εντός των πλοίων, με τα παράπονα των ταξιδιωτών να είναι και πολλά και δικαιολογημένα.
Ως δημοσιογράφος, με αρκετά άρθρα στην εφημερίδα «Χανιώτικα νέα», είχα αναδείξει το θέμα τού μονοπωλίου της ΑΝΕΚ.
Στις 13 Μαΐου 2008, στη στήλη «Ιχνηλατώντας», σημείωνα, μεταξύ άλλων, ότι οι τιμές της εταιρείας ήταν, τότε, «υψηλότερες στο δρομολόγιο Χανιά – Πειραιάς, συγκριτικά με το δρομολόγιο Ηράκλειο – Πειραιάς. Και αυτό, παρά το γεγονός ότι, ως γνωστόν, η απόσταση από το Ηράκλειο είναι μεγαλύτερη κατά μερικά μίλια!»
Στις 12 Ιανουαρίου 2010, επανερχόμενος στο θέμα, σημείωνα ότι «είκοσι μήνες μετά, τα πράγματα παραμένουν ίδια και χειρότερα. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι τιμές στα εισιτήρια της ΑΝΕΚ, στη γραμμή Χανιά – Πειραιάς, έχουν αυξηθεί, συγκριτικά με τον Μάιο του 2008, ενώ στη γραμμή Ηράκλειο – Πειραιάς έχουν… μειωθεί».
Ελέω ανταγωνισμού οι μειώσεις…
Τα αποτελέσματα του μονοπωλίου μπορούσαν ν’ αποτιμηθούν με μεγαλύτερη ασφάλεια μετά τη χρονική περίοδο Μάρτιος 2003 – Μάρτιος 2005. Τον Μάρτιο του 2003 η εταιρεία Blue Star Ferries δρομολόγησε πλοίο στη γραμμή των Χανίων, γεγονός που αποτελέσε την έναρξη ενός ιδιαίτερα σκληρού επιχειρηματικού «πολέμου», με τις δύο εταιρείες να «αιμορραγούν» οικονομικά προκειμένου να τον κερδίσουν. Ήταν η εποχή που οι τιμές των εισιτηρίων είχαν πέσει σε πολύ χαμηλά επίπεδα και, παράλληλα, στην ΑΝΕΚ αντιλήφθηκαν… βιαίως ότι η εποχή της απόλυτης ασφάλειας στα Χανιά είχε περάσει ανεπιστρεπτί, με αποτέλεσμα να κρίνεται απολύτως αναγκαία η αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών σε όλα τα επίπεδα.
Αναβάθμιση των υπηρεσιών που επιτεύχθηκε έκτοτε, σταδιακά, σ’ ένα σημαντικό βαθμό καθώς στη γραμμή των Χανίων δρομολογήθηκαν είτε νεότευκτα πλοία (μεταξύ αυτών και το «Olympic Champion») είτε παλαιότερα, τα οποία είχαν «υποστεί» ριζική ανακαίνιση με χαρακτηριστικότερο, ίσως, παράδειγμα το «Ελευθέριος Βενιζέλος», το οποίο δεν θυμίζει σε τίποτα το πλοίο που ήταν παλαιότερα. Στο μεταξύ, η ΑΝΕΚ είχε κερδίσει –όχι «αναίμακτα»– τον διετή «πόλεμο» (τον Μάρτιο του 2005 αποχώρησε η Blue Star Ferries), γιατί η χανιώτικη εταιρεία είχε καταφέρει να διατηρήσει στο πελατολόγιό της τη συντριπτική πλειονότητα των φορτηγών.
Ένα άλλο, εκ διαμέτρου αντίθετο ως προς την ουσία, κομβικό σημείο για τη γραμμή των Χανίων ήταν η επέκταση στη συγκεκριμένη γραμμή (μετά την Αδριατική) της συνεργασίας της ΑΝΕΚ με την Attica Group, στο πλαίσιο ενός συγκεκριμένου πλαισίου κοινοπραξίας. Έτσι, από τον Απρίλιο του 2015, εκτελούνται εναλλάξ μέχρι και σήμερα τα ακτοπλοϊκά δρομολόγια από τη Σούδα προς τον Πειραιά και αντίστροφα, από πλοία της χανιώτικης εταιρείας και της Blue Star Ferries. Πώς τα φέρνει η ζωή… Από τον σκληρό «πόλεμο» στη συνεργασία!
Κάτι ανάλογο (κοινοπραξία πλοίων) συμβαίνει στον Σαρωνικό, με τη συμμετοχή των ναυτιλιακών εταιρειών Nova Ferries, 2way Ferries και Hellenic Seaways, αλλά και στα δρομολόγια από και προς την Κέρκυρα με τη συμμετοχή άλλων εταιρειών. Εκεί, όμως, για τον κ. Κουρουμπλή δεν φαίνεται να υπάρχει… μονοπώλιο που πρέπει να «σπάσει».
Ανοίγω παρένθεση: η διαδικασία της κοινοπραξίας ακτοπλοϊκών εταιρειών δεν είναι… τωρινή. Είναι χαρακτηριστικό ότι το πλοίο «Appia» της εταιρείας Adriatica και το πλοίο «Εγνατία» της ελληνικής εταιρείας ΕΛ.ΜΕΣ. (Ελληνικαί Μεσογειακαί Γραμμαί) εκτελούσαν σε κοινοπραξία τα δρομολόγια στη γραμμή Πάτρα – Ηγουμενίτσα – Κέρκυρα – Πρίντεζι στις αρχές της δεκαετίας του 1960! Κλείνει η παρένθεση.
Βασική απόδειξη ύπαρξης μονοπωλιακής λειτουργίας αποτελεί, ως γνωστόν, η (υψηλή) τιμολόγηση. Λογικό. Όταν δεν υπάρχει ανταγωνισμός, ο έχων το μονοπώλιο κάνει ό,τι θέλει και κοστολογεί όσο θέλει τις υπηρεσίες που παρέχει. Ακριβά, όχι φθηνά. Ατυχώς, όμως, για όσους μιλούν για «μονοπώλιο», τα εισιτήρια στη γραμμή των Χανίων είναι μεν ακριβά, σύμφωνα με τη συντριπτική πλειονότητα των πολιτών, οι οποίοι, μάλιστα, δοκιμάζονται σκληρά την περίοδο της οικονομικής κρίσης, με ό,τι αυτό συνεπάγεται και για τις μεταφορές τους, αλλά παραμένουν από τα φθηνότερα στην ελληνική ακτοπλοΐα!
Αρκεί μία σύγκριση τιμών ανά δρομολόγιο, διαδικασία που απαιτεί, ταυτόχρονα, συνυπολογισμό και συνεκτίμηση της απόστασης (σε μίλια), αλλά και -γιατί όχι (;)- του επιπέδου των παρεχόμενων υπηρεσιών, κριτήριο που εξαρτάται πρωτίστως από την ποιότητα του κάθε πλοίου, αλλά και, φυσικά, από τον επαγγελματικό ή μη τρόπο συμπεριφοράς του συνόλου του πληρώματος.
Θα πρέπει, εν προκειμένω, να επισημανθεί κάτι ακόμη, το οποίο αναδεικνύουν, σε κάθε ευκαιρία, οι «πιστοί» της ΑΝΕΚ: ένας μεγάλος αριθμός εισιτηρίων είναι εκπτωτικά. Και τούτο διότι η ΑΝΕΚ -και αυτό είναι μία αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα, όπως επισημαίνουν- στηρίζει έμπρακτα πολλά σωματεία, αθλητικούς συλλόγους, ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και μεμονωμένους πολίτες που αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας, προσφέροντας εκπτώσεις που ξεκινούν από 30% και φτάνουν έως και το 100%.
Επιστροφή στον κ. Κουρουμπλή. Η σπουδή του οποίου να… σπάσει το «μονοπώλιο» στη γραμμή των Χανίων θα μπορούσε να χαρακτηριστεί έως και… παροιμιώδης. Γιατί; Για τον απλούστατο λόγο ότι με τις πρόσφατες δηλώσεις του για το συγκεκριμένο θέμα και τη βεβαιότητά του για το τελικό αποτέλεσμα επιχείρησε, ουσιαστικά, να προκαταλάβει τα γεγονότα, πριν καν συζητηθεί το εκπρόθεσμο αίτημα των Μινωικών Γραμμών στο Συμβούλιο Ακτοπλοϊκών Συγκοινωνιών (Σ.Α.Σ.), που είναι το αρμόδιο γνωμοδοτικό όργανο τού υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής.
Θεσμικό ατόπημα. Τουλάχιστον…
Από κοντά και ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Ναυτιλίας, Διονύσης Τεμπονέρας, ο οποίος, απαντώντας πρόσφατα σε ερώτηση δημοσιογράφων για το συγκεκριμένο αίτημα των Μινωικών Γραμμών, ανέφερε ότι το υπουργείο εξασφάλισε την ανάρτηση ελληνικής σημαίας στο πλοίο «Μύκονος Palace» (πρώην «Europa Palace») αντί της ιταλικής και αυξημένη σύνθεση. Εξασφάλισε, δηλαδή, ό,τι… προβλέπει η ελληνική νομοθεσία για τη δρομολόγηση πλοίων εντός Ελλάδας! Τεράστια επιτυχία…
Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω τι υποκρύπτει (αν υποκρύπτει…) η απόφαση του κ. Γκριμάλντι να ζητήσει τη δρομολόγηση πλοίου στη γραμμή των Χανίων από τις Μινωικές Γραμμές, καθώς δεν είναι η πρώτη φορά που ο Ιταλός μεγαλοεπιχειρηματίας στρέφει το βλέμμα του στη δυτική πλευρά της Κρήτης. Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω αν ο κ. Γκριμάλντι ενδιαφέρεται πραγματικά για τη συγκεκριμένη γραμμή ή αν χρησιμοποιεί το αίτημα δρομολόγησης πλοίου ως άτυπο διαπραγματευτικό «όπλο» για να πετύχει άλλους στόχους, σε άλλες γραμμές, κυρίως στην Ιταλία. Ο χρόνος θα δείξει. Έτσι γίνεται πάντα…
Εκείνο, ωστόσο, που θα πρέπει να γίνει σαφές προς κάθε κατεύθυνση είναι ότι εκπρόθεσμα… πολιτικά ή/και επιχειρηματικά «παιχνίδια» στο όνομα ενός κατά το δοκούν «πολέμου» ενάντια σε υποτιθέμενα ή μη «μονοπώλια» δεν μπορούν και δεν πρέπει να γίνονται ανεκτά. Διότι τέτοιου είδους συμπεριφορές και δημόσιες παρεμβάσεις αφ’ ενός δεν πείθουν για την αγνότητα των προθέσεων παρά το ελκυστικό… αμπαλάζ («σπάσιμο» μονοπωλίου) και αφ’ ετέρου (και κατά συνέπεια) προκαλούν εύλογα ερωτηματικά για το τι πραγματικά υποκρύπτουν.
Σε κάθε περίπτωση, αν οι Μινωικές Γραμμές (σε λίγες ημέρες), αλλά και όποιες άλλες εταιρείες (μελλοντικά) δρομολογήσουν πλοίο στη γραμμή των Χανίων, στο πλαίσιο του υγιούς ανταγωνισμού, θα πρέπει να το πράξουν ακολουθώντας όλες τις προβλεπόμενες -εκ του νόμου- διαδικασίες, εμπρόθεσμα. Και όχι όταν βολεύει και όπως βολεύει τον κάθε επιχειρηματία και την κάθε εταιρεία. Για να είναι ξεκάθαρο το τοπίο εξ αρχής, χωρίς… εύλογα ερωτήματα και ψιθύρους.
Και κάτι ακόμη: Η ΑΝΕΚ, ως εταιρεία, είναι γνωστό ότι έχει αδυναμίες και αντιμετωπίζει προβλήματα. Δεν είναι η εξαίρεση. Το σύνολο, σχεδόν, του κλάδου της ακτοπλοΐας αντιμετωπίζει προβλήματα, ειδικά κατά τα χρόνια της κρίσης. Ως εκ τούτου, η καλοπροαίρετη κριτική, στη βάση συγκεκριμένης, κατά περίπτωση, επιχειρηματολογίας και όχι με βάση το… θυμικό, είναι και εποικοδομητική και χρήσιμη, αλλά και απολύτως αναγκαία. Επομένως, σε ό,τι με αφορά, θα συνεχιστεί. Οφείλω, ωστόσο, ως πολίτης των Χανίων, να συμπληρώσω ότι η ΑΝΕΚ, ως εταιρεία, παρά τις αδυναμίες και τα δεδομένα προβλήματά της, παραμένει ένα εξαιρετικά σημαντικό «κεφάλαιο» για όλη τη Δυτική Κρήτη. Με έδρα και βάση τα Χανιά. Το επαναλαμβάνω: Με έδρα και βάση τα Χανιά, από την ημέρα της ίδρυσής της μέχρι και σήμερα…