Οι Κάτω Χώρες διοργάνωσαν πρόσφατα ένα παγκόσμιο διαδικτυακό συνέδριο για την προσαρμογή στις αλλαγές του κλίματος. Ίσως δεν υπήρχε καλύτερο μέρος στον κόσμο που θα μπορούσε να φιλοξενήσει μια τέτοια σύνοδο κορυφής. Στον τομέα της προστασίας των υδάτων, οι Κάτω Χώρες αξίζουν τον ανεπίσημο τίτλο του «παγκόσμιου πρωταθλητή της προσαρμογής». Οι Κάτω Χώρες δεν κάνουν τίποτε άλλο εδώ και εκατοντάδες χρόνια παρά την προσαρμογή τους στις αλλαγές του κλίματος. Τα αναχώματα που έχουν δημιουργηθεί στις Κάτω Χώρες έχουν πιθανότητα πλημμύρας 1 στα 10.000 χρόνια, σε αντίθεση με τις υπόλοιπες χώρες όπου η αντίστοιχη πιθανότητα είναι μια φορά κάθε 100 χρόνια. Οι Ολλανδοί εμπειρογνώμονες επενδύουν όλο και περισσότερο στην προσαρμογή των γεωργικών καλλιεργειών στις μεταβαλλόμενες κλιματολογικές συνθήκες (ξηρότερες, υγρότερες, αλμυρές κ.λπ.).
Ο κόσμος πρέπει να επικεντρωθεί πολύ περισσότερο στην προσαρμογή (adaptation) στις αλλαγές του κλίματος και πολύ λιγότερο στον μετριασμό (mitigation).
Η προσαρμογή δεν αφορά την πρόληψη αυτών των ακραίων γεγονότων, αλλά την προσαρμογή σε αυτά τα γεγονότα. Για παράδειγμα, να μην κατασκευάζουμε κατοικίες σε επίπεδα πλημμύρας, να μην μπαζώνουμε ρέματα, να φροντίζουμε από πριν για την κοπή επικίνδυνων δέντρων ή να κατασκευάζουμε αναχώματα τα οποία προστατεύουν από τις πλημμύρες ή να δημιουργούμε σχέδια πόλεων με ορίζοντα 50ετίας, ίσως και παραπάνω. Δυστυχώς, αυτό που συμβαίνει με πολύ κακό τρόπο, είναι ότι οι άνθρωποι κατηγορούνται για όλες τις κακές καιρικές συνθήκες. Με αυτόν τον τρόπο η ανθρώπινη ευημερία θυσιάζεται σε μια ανόητη και μάταιη προσπάθεια να τερματιστεί/μετριασθεί ο κακός καιρός.
Η προσαρμογή στις κλιματικές αλλαγές λειτουργεί προληπτικά και αυτή είναι η μεγάλη της δύναμη. Χρησιμοποιώντας τον Δαρβίνο, εάν η ανθρωπότητα δεν προσαρμοστεί σε αυτές τις αλλαγές στο περιβάλλον του, η εξαφάνιση θα είναι η μοίρα του, όπως συνέβη τόσο συχνά σε άλλα είδη στο παρελθόν. Πολλές ζωές έχουν σωθεί με την προσαρμογή, ενώ το ίδιο δεν μπορεί να ειπωθεί για τον μετριασμό. Οι καλές ειδήσεις που έφερε η προσαρμογή στις αλλαγές του κλίματος τον περασμένο αιώνα παρέμειναν σε μεγάλο βαθμό ανεκτίμητες. Η προσαρμογή παρουσιάζεται ως «έσχατη λύση» που δυστυχώς πρέπει να αναπτυχθεί επειδή οι στόχοι της Συμφωνίας του Παρισιού για το κλίμα πιθανότατα δεν θα επιτευχθούν. Σε τελική ανάλυση, η προσαρμογή έχει ήδη εξασφαλίσει θεαματική πρόοδο τον περασμένο αιώνα. Δυστυχώς αυτό δεν αναφέρεται σχεδόν καθόλου.
Δύο πρόσφατα δημοσιευμένα γραφήματα (δείτε παρακάτω) καταδεικνύουν πόσα έχουν ήδη επιτευχθεί χάρη στην ευημερία και την προσαρμογή.
Πηγή: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0040162520304157?via%3Dihub
Πηγή: https://rogerpielkejr.substack.com/p/global-disasters-a-remarkable-story
Το πρώτο γράφημα δείχνει τη θεαματική μείωση του αριθμού των θυμάτων στον κόσμο λόγω ακραίων καιρικών φαινομένων (ζέστη, κρύο, πλημμύρες, ξηρασία, τυφώνες και πυρκαγιές). Πριν από έναν αιώνα, όταν ο παγκόσμιος πληθυσμός ήταν 2 δισεκατομμύρια, 500.000 άνθρωποι κατά μέσο όρο πέθαιναν κάθε χρόνο ως αποτέλεσμα καταστροφών από τα καιρικά φαινόμενα. Πέρυσι, «μόνο» 8200 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους σε τέτοιες καταστροφές, ενώ ο παγκόσμιος πληθυσμός τώρα είναι 7,6 δισεκατομμύρια. Πρόκειται για απόλυτη μείωση 98% και σχετική μείωση άνω του 99%. Φυσικά μπορούμε να κάνουμε πολλά περισσότερα, και πρέπει να είμαστε περήφανοι και ανοιχτοί για αυτήν την τεράστια απόδοση που είναι σε μεγάλο βαθμό το αποτέλεσμα της αύξησης του πλούτου και των τεχνολογικών βελτιώσεων. Όσο πιο πλούσιες γίνονται οι χώρες, τόσο καλύτερα μπορούν να προστατεύσουν τους πολίτες τους από τις ακραίες καιρικές συνθήκες. Αλλά ας σημειώσουμε το εξής: Η τεράστια βελτίωση τον περασμένο αιώνα σημειώθηκε επίσης στις φτωχότερες χώρες του κόσμου!
Το δεύτερο γράφημα δείχνει τις παγκόσμιες απώλειες που σχετίζονται με τον καιρό ως ποσοστό του παγκόσμιου ΑΕΠ. Πρόκειται για ένα αξιοσημείωτο αποτέλεσμα αν σκεφτεί κανείς πόσο συχνά ορισμένοι ισχυρίζονται ότι υπάρχει όλο και μεγαλύτερο κόστος λόγω καταστροφών. Διότι στην πραγματικότητα το κόστος λόγω καταστροφής, ως ποσοστό του ΑΕΠ, έχει μειωθεί. Αυτό συνέβη σε μια περίοδο κατά την οποία οι εκπομπές του CO2 αυξήθηκαν ταχύτερα από ποτέ, ανεξάρτητα από τις 25 διεθνείς διασκέψεις για το κλίμα που πραγματοποιήθηκαν, στις οποίες προσπάθησαν να περιορίσουν αυτές τις εκπομπές.
Η ιστορία που μας λένε αυτά τα δύο γραφήματα δεν είναι ότι δεν συμβαίνουν κλιματικές αλλαγές ή ότι είναι άσχετες, αλλά ότι μια πλουσιότερη ανθρωπότητα γίνεται όλο και καλύτερη όταν αντιμετωπίζει αυτές τις αλλαγές.
Αυτά τα δύο γραφήματα δείχνουν ότι με την προσαρμογή στις κλιματικές αλλαγές, οι άνθρωποι μπορούν όλο και περισσότερο να αντιμετωπίσουν τις φυσικές αλλαγές. Το θλιβερό αποτέλεσμα της υιοθέτησης του αφηγήματος του μετριασμού (δηλαδή η προσπάθεια μείωσης του CO2) είναι ότι αυτή έχει υιοθετηθεί ως η πρωταρχική πολιτική για το κλίμα. Ωστόσο, τόσο η θεωρητική εικόνα όσο και η πρακτική εμπειρία δείχνουν ότι οι πολιτικές μετριασμού (mitigation) οδηγούν σε απώλεια παραγωγικότητας, ότι η απώλεια παραγωγικότητας οδηγεί σε λιγότερη ευημερία και ότι λιγότερη ευημερία οδηγεί σε λιγότερους πόρους για την προστασία του περιβάλλοντος. Αντιθέτως, οι πολιτικές προσαρμογής (adaptation) οδηγούν σε περισσότερη παραγωγικότητα, περισσότερη ευημερία και περισσότερη προστασία της φύσης.
Ποια είναι η επιστροφή της επένδυσης (Return on Investment-ROI) της πολιτικής της προσαρμογής στις κλιματικές αλλαγές; Κάθε ένα δολάριο που επενδύεται στην προσαρμογή αποφέρει περίπου τέσσερα δολάρια σε οικονομικά οφέλη. Με άλλα λόγια: Η προσαρμογή αποδίδει ευημερία. Αντιθέτως, ο μετριασμός (δηλαδή η τρέχουσα πολιτική της Συμφωνίας του Παρισιού) βαθμολογείται πολύ χειρότερα. Ο Δανός οικονομολόγος Bjorn Lomborg εκτιμά σε πρόσφατη μελέτη του ότι κάθε ένα δολάριο που πηγαίνει στην τρέχουσα μορφή της Συμφωνίας του Παρισιού για το Κλίμα (δηλαδή στο μετριασμό) αποφέρει μόνο 11 σεντς σε οφέλη, [1]. Με άλλα λόγια: Ο μετριασμός αποδίδει τη φτώχεια.
Συμπερασματικά, ο στόχος της Συμφωνίας του Παρισιού ο οποίος σχετίζεται με την πολιτική μετριασμού των κλιματικών αλλαγών είναι λάθος. Πρέπει να σταματήσει η χωρίς νόημα επένδυση χρημάτων στον απόλυτο και μάταιο μετριασμό. Πρέπει να υπάρξει αναδιάρθρωση των οικονομικών πολιτικών με αύξηση των επενδύσεων στην προσαρμογή ή τουλάχιστον να υπάρξει εφαρμογή μείγματος πολιτικών προσαρμογής και μετριασμού (παν μέτρον άριστον) με περισσότερο βάρος όμως στην προσαρμογή.
Οι τρέχοντες στόχοι της Συμφωνίας του Παρισιού είναι πρακτικά αδύνατον να επιτευχθούν, και το κυριότερο, εάν υπάρξει επιμονή σε αυτούς, τότε αυτό θα επιφέρει παγκόσμια φτώχεια και διάλυση της μεσαίας κοινωνικής τάξης. Η προσαρμογή στην κλιματική (αναμενόμενη) μεταβλητότητα είναι ενδεδειγμένη για τον ορθολογικό προγραμματισμό, δεδομένου μάλιστα ότι η ικανότητα προσαρμογής αποτελεί ορισμό της ευφυίας!
ΥΓ.: Πρόσφατα ζήσαμε μία έντονη χιονόπτωση στη χώρα μας. Μία πολύ καλή ανασκόπηση των χιονοπτώσεων στη χώρα μας τα τελευταία 110 χρόνια βρίσκεται ΕΔΩ.
* Ο Δρ. Σωτήρης Ν. Καμενόπουλος είναι PhD της Σχολής Μηχανικών Ορυκτών Πόρων του Πολυτεχνείου Κρήτης
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
[1] https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0040162520304157?via%3Dihub