Γράφει η FRANCOISE FRESSOZ*
Σε αυτή την περίοδο της αποκλιμάκωσης όπου όλοι σκέφτονται τον κόσμο του «μετά», είναι χρήσιμο να θυμηθούμε τι είχε γίνει στην προηγούμενη κρίση, το 2008. Οι επιπτώσεις εκείνης της κρίσης σημάδεψαν την πενταετή θητεία του Νικολά Σαρκοζί και εξηγούν σε μεγάλο βαθμό την ήττα του ανθρώπου που πέντε χρόνια νωρίτερα είχε παρουσιαστεί ως η ελπίδα της Δεξιάς και ο ανανεωτής της γαλλικής πολιτικής ζωής.
Πολλά στοιχήματα χάθηκαν τότε, ως αποτέλεσμα της αδυναμίας στην οποία βρέθηκε η Γαλλία σε σχέση με τη Γερμανία. Τα μαθήματα εκείνης της κρίσης στάθηκαν πολύτιμα για τον Εμανουέλ Μακρόν. Γιατί αν η σημερινή κατάσταση δεν είναι προφανώς η ίδια, οι δύο πρόεδροι κατάλαβαν από την αρχή το μέγεθος της επανάστασης την οποία έπρεπε να πραγματοποιήσουν.
Με το πρώτο ήδη διάγγελμα που απηύθυνε στους Γάλλους, στις 12 Μαρτίου, ο Εμανουέλ Μακρόν αναφέρθηκε στη «ρήξη» που έπρεπε να γίνει «τις επόμενες εβδομάδες ή μήνες»: σωτηρία της δημόσιας υγείας, ανάκτηση της οικονομικής κυριαρχίας, πράσινη ανάπτυξη και επαναξιολόγηση των μικρομεσαίων επαγγελμάτων.
Οι τόνοι του διαγγέλματός του θύμισαν την ομιλία που είχε εκφωνήσει ο Σαρκοζί στις 25/9/2008, δέκα μέρες μετά τη χρεοκοπία της Lehman Brothers, όταν είχε ταχθεί υπέρ της «επανίδρυσης του καπιταλισμού» και της «εξυγίανσης του χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού». Η κρίση, είχε πει, ανοίγει τον δρόμο για την επένδυση στη καθαρή ενέργεια.
Τέσσερα χρόνια αργότερα, η οικολογία θα εξαφανιζόταν από τους προεδρικούς λόγους. Και η υπόσχεση επανίδρυσης του καπιταλισμού θα προσέκρουε στο γεγονός ότι, λόγω του χρέους της, η Γαλλία είχε γίνει ο αδύνατος κρίκος της ευρωζώνης. Εξι μήνες πριν από τις προεδρικές εκλογές, και αφού είχε ματαίως αναζητήσει την προστασία της γερμανικής ασπίδας, η Γαλλία θα έχανε το ΑΑΑ.
Ο Σαρκοζί υπολόγιζε σε μια δυναμική ανάκαμψη για να σβήσει τα ελλείμματα. Τον Ιούνιο του 2009 λοιπόν, και ενώ η Γαλλία έμπαινε σε ύφεση, εκείνος ανακοίνωνε ένα δάνειο 35 δισεκατομμυρίων ευρώ για «να στηριχθούν οι επενδύσεις του αύριο». Δύο χρόνια αργότερα εκδηλώθηκε η κρίση του χρέους και ο γίγαντας με τα πήλινα πόδια κατέρρευσε. Αντί να γευτούν τους καρπούς της ανάπτυξης, οι Γάλλοι ανακάλυψαν το πικρό φάρμακο της αύξησης των φόρων.
Τα πράγματα έγιναν χειρότερα από την επιμονή του τότε προέδρου να μην αυξήσει τους φόρους. «Δεν εξελέγην για να τους αυξήσω και δεν θα τους αυξήσω», έλεγε και ξανάλεγε ο άνθρωπος που εξελέγη με το σύνθημα «να δουλεύουμε περισσότερο για να κερδίζουμε περισσότερα». Σιγά-σιγά όμως κατάλαβε ότι για να σβήσει τα ελλείμματα δεν ήταν αρκετό να πατάξει τη φοροδιαφυγή. Επρεπε να φορολογήσει τη μεσαία τάξη και να ζητήσει από τους πλούσιους να κάνουν το καθήκον τους. Αναγκάστηκε λοιπόν να υποχωρήσει, προδίδοντας την εκλογική του βάση.
Η πηγή του κακού ήταν ότι δεν μπόρεσε να πείσει τους μεγάλους ευρωπαίους παίκτες πως αυτό που είχαν μπροστά τους δεν ήταν μια συστημική κρίση του χρέους, αλλά μια κρίση της υπερβολικής απελευθέρωσης του καπιταλισμού. Όταν το είπε στον τότε διοικητή της ΕΚΤ Ζαν-Κλοντ Τρισέ, εκείνος φάνηκε ακόμη πιο σκληρός από τη γερμανίδα καγκελάριο. Καμιά περίπτωση να δεχθεί τη μαζική χρησιμοποίηση του νομισματικού όπλου για να σταματήσει την κερδοσκοπία.
Δώδεκα χρόνια αργότερα, η ΕΚΤ έκανε την επανάστασή της. Και ο γάλλος πρόεδρος κατάλαβε ότι η λύση των προβλημάτων της Γαλλίας περνάει αναγκαστικά από μια συμφωνία με τη Γερμανία. Αυτό είναι το πνεύμα της συμφωνίας που ανακοινώθηκε τη Δευτέρα από τους δύο ηγέτες. Με στόχο να προσγειώσουν εκείνους που, μπροστά στο βουνό του χρέους, ήλπιζαν στη διαγραφή τους.
* Η Φρανσουάζ Φρεσόζ είναι αρθρογράφος της Monde