Μια όμορφη εικόνα από το παρελθόν έρχεται πάντα στο μυαλό όταν μυρίζω τα υπέροχα αρώματα που αναδύονται από μια κούπα ζεστό ρόφημα κρητικών βοτάνων.
Η μορφή της Κρητικιάς γιαγιάς να στέκει πάνω από τη φλόγα και να ετοιμάζει με ευλάβεια το “γιατρικό” της, προκειμένου να το προσφέρει στο παιδί ή εγγόνι της που νοιώθει κάποια αδιαθεσία.
Και είναι αλήθεια ότι εδώ και αιώνες τα “βραστάρια”, όπως αποκαλούμε εδώ στην Κρήτη τα βοτανικά τσάγια, αποτελούσαν τα πρώτα όπλα κατά των ιώσεων και κρυολογημάτων, ίσως και τα μόνα σε παλαιότερους χρόνους.
Οι αναφορές των ιδιοτήτων αυτών των βοτάνων ξεκινούν ήδη από την αρχαιότητα και τους ειδικούς της εποχής, όπως ο Θεόφραστος και ο Ιπποκράτης.
Από γενιά σε γενιά η γνώση έφτασε μέχρι και τις μέρες μας, με τους ειδικούς του σήμερα να προσπαθούν να αποκωδικοποιήσουν τα μυστικά των μοναδικών αυτών φυτών.
Έτσι περνάμε από τη σοφία των προγόνων στις επιστημονικές έρευνες του σήμερα και διαπιστώνουμε ότι Ευρωπαϊκοί και Παγκόσμιοι Οργανισμοί, Ερευνητικά κέντρα και Πανεπιστήμια εξετάζουν, αναλύουν και αναζητούν τις ιδιότητες των βοτάνων.
Η παγκόσμια τάση είναι ξεκάθαρα προς την αναζήτηση φυσικών προϊόντων, φυτικών συστατικών και παραδοσιακών συνταγών με σύμμαχο όμως πλέον τη διαπίστευση και της επιστημονικής κοινότητας. Και είναι πολλές οι μελέτες και οι αναφορές, που άλλοτε καταλήγουν σε συγκεκριμένα συμπεράσματα και άλλοτε καταλήγουν διαπιστώνοντας ότι επιπλέον έρευνα θα πρέπει να διεξαχθεί προκειμένου να διασαφηνιστεί ο ρόλος και η δράση ενός βοτάνου.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, που επιβεβαιώνει τη δύναμη των βοτάνων μέσα από πρόσφατες επιστημονικές μελέτες, αποτελεί η δημιουργία ενός φυτικού σκευάσματος για την αντιμετώπιση των ιών της γρίπης και του κοινού κρυολογήματος με δίκταμο, φασκόμηλο και θυμάρι.
Η δημιουργία του σκευάσματος το οποίο ήδη κυκλοφορεί στην αγορά, βασίστηκε σε μακροχρόνια επιστημονική έρευνα καθηγητών από το Πανεπιστήμιο Κρήτης με αποτελέσματα ιδιαίτερα ελπιδοφόρα.
Είναι ενδιαφέρον να αναφέρουμε επίσης ότι ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων σε σχετική έκθεση αναφέρεται στην παραδοσιακή – τεκμηριωμένη χρήση βοτάνων του γένους sideritis, μεταξύ των οποίων και η μαλοτήρα – το κρητικό τσάι του βουνού – για την αντιμετώπιση κρυολογημάτων, αναπνευστικών προβλημάτων, βήχα, πεπτικών και γαστρεντερικών διαταραχών.
Συχνά έρχονται στο φως της δημοσιότητας μελέτες που αναφέρονται σε διάφορα πειράματα που έχουν να κάνουν με τα ευεργετικά αποτελέσματα βοτάνων.
Το 2016, ομάδα καθηγητών από Πανεπιστήμιο της Γερμανίας προσυπογράφει μελέτη1 που έχει να κάνει με τη νόσο Αλτσχάιμερ και πως αυτή επηρεάζεται από τη χρήση εκχυλισμάτων του Sideritis spp. (είδη του γνωστού μας τσάι του βουνού). Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι “τα εκχυλίσματα μπορεί να είναι μια ισχυρή, καλά ανεκτή επιλογή για τη θεραπεία συμπτωμάτων γνωστικής εξασθένησης σε ηλικιωμένους και σε σχέση με τη νόσο του Αλτσχάιμερ επηρεάζοντας τα πιο εμφανή χαρακτηριστικά της”.
Σε άλλη μελέτη2 από Πανεπιστήμιο της Αγγλίας το φασκόμηλο φαίνεται να συντελεί στη βελτίωση της μνήμης ενώ σε έρευνα3 που δημοσιεύθηκε στο Βρετανικό Περιοδικό Φαρμακολογίας επισημαίνεται ότι δύο συγκεκριμένες φυτικές ενώσεις μπορεί να είναι αποτελεσματικές για την καταπολέμηση της φλεγμονής και του πόνου, ενώσεις που περιέχονται στο φασκόμηλο και το δενδρολίβανο.
Οι μελέτες και αναφορές στα βότανα όσον αφορά τις φαρμακευτικές του ιδιότητες είναι πολλές και σημαντικές από την αρχαιότητα έως και σήμερα. Αναμφίβολα τα βότανα αξίζουν της προσοχής μας και καλώς μπαίνουν στο μικροσκόπιο των ερευνητών καθώς η γνώση και πρακτική των προγόνων μας μπορεί πλέον να επαληθευτεί και να δώσει λύσεις σε προβλήματα του σήμερα.
* Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι τα βότανα αποτελούν τα φάρμακα της φύσης και λόγω των ιδιοτήτων τους θα πρέπει να καταναλώνονται με προσοχή. Η χρήση τους θα πρέπει να γίνεται με σύνεση ενώ δε θα πρέπει να αντικαθιστούν όποια φαρμακευτική αγωγή έχει δοθεί από αρμόδιο γιατρό.
1 Jacqueline Hofrichter, Markus Krohn, Toni Schumacher, Cathleen Lange, Bjöorn Feistel, Bernd Walbroel, Jens Pahnke. Sideritis spp. Extracts Enhance Memory and Learning in Alzheimer’s β-Amyloidosis Mouse Models and Aged C57Bl/6 Mice. Journal of Alzheimer’s Disease, 2016; DOI: 10.3233/JAD-160301
2 University Of Newcastle Upon Tyne. (2003, September 1). Sage Improves Memory, Study Shows. ScienceDaily. Retrieved July 7, 2021 from www.sciencedaily.com/releases/2003/09/030901091846.htm
3 Francesco Maione, Vincenza Cantone, Simona Pace, Maria Giovanna Chini, Angela Bisio, Giovanni Romussi, Stefano Pieretti, Oliver Werz, Andreas Koeberle, Nicola Mascolo, Giuseppe Bifulco. In vivoandin vitrobiological evaluation of the anti-inflammatory and analgesic response of carnosol and carnosic acid andin silicoanalysis of their target interactions. British Journal of Pharmacology, 2016; DOI: 10.1111/bph.13545
* Η κα Ρόδω Βασιλάκη είναι γεωπόνος (www.tofillo.com)